Η ψηφιακή καρδιολογία στην πανδημία του COVID-19
Το Δεκέμβριο του 2019 έγινε αναφορά στην πόλη Wuhan της Κίνας για ορισμένα περιστατικά πνευμονίας αδιευκρίνιστης αιτιολογίας [1]. Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι τα περιστατικά αυτά έμελλε να αποτελέσουν την αφετηρία για την πανδημία του ιού της οικογένειας των κοροναϊών COVID-19 [2]. Προς το παρόν, το μεγαλύτερο κίνδυνο για τη ζωή τους τον διατρέχουν τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και εκείνα που πάσχουν από χρόνια νοσήματα. Η θνητότητα των ασθενών με συνυπάρχοντα καρδιαγγειακά νοσήματα αγγίζει το 10% σε σειρές ασθενών στην Κίνα [1,3,4]. Εκτός από την χειρότερη πρόγνωση, τα άτομα αυτά έχουν και μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσουν από τον ιό. Αυτή τη στιγμή, η πιο αποτελεσματική τακτική αντιμετώπισης της νόσου του COVID-19 φαίνεται να είναι η πρόληψη εξάπλωσής της. Οι ασθενείς αναγκάζονται να μένουν στο σπίτι προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα να εκτεθούν στον ιό. Τα ραντεβού στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων αλλά και στα ιδιωτικά ιατρεία έχουν πλέον αναβληθεί. Η ανάγκη εύρεσης μιας λύσης για εξ αποστάσεως παρακολούθηση των ασθενών χωρίς να χρειάζεται να επισκεφτούν τις υγειονομικές αρχές κρίνεται κάθε άλλο παρά επιτακτική τόσο για την ατομική όσο και για τη δημόσια υγεία [5].
Η λύση της ψηφιακής τεχνολογίας
Η ψηφιακή τεχνολογία αποτελεί αυτή τη στιγμή το μόνο ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο απομακρυσμένης παρακολούθησης των ασθενών με χρόνια καρδιολογικά νοσήματα. Στις επόμενες ενότητες περιγράφονται εν συντομία ψηφιακές λύσεις για την καρδιακή ανεπάρκεια, την αρτηριακή υπέρταση και την κολπική μαρμαρυγή.
Ψηφιακές παρεμβάσεις στην κολπική μαρμαρυγή
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ψηφιακών παρεμβάσεων στην κολπική μαρμαρυγή αποτελούν οι λειτουργίες ανίχνευσης κολπικής μαρμαρυγής που είναι ενσωματωμένες στα wearables της Apple και Huawei [6,7]. Σε μελέτες που διερεύνησαν τη χρησιμότητά τους, η χρήση της τεχνολογίας της παλμικής φωτοπληθυσμογραφίας μέσω smartwatch ανίχνευσε με αρκετά υψηλό ποσοστό ακριβείας συμβάντα κολπικής μαρμαρυγής [7]. Ένα είδος παλμικής φωτοπληθυσμογραφίας επιτρέπει την καταγραφή του παλμού μέσω της κάμερας του κινητού. Πράγματι, εφαρμογές όπως η Heartbeat preventicus έχουν λάβει πιστοποίηση ISO για την ανίχνευση της κολπικής μαρμαρυγής μέσω της κάμερας του τηλεφώνου [8]. Όμως πρέπει να τονίζεται στους ασθενείς, ότι πολλές εφαρμογές που ισχυρίζονται ότι πραγματοποιούν αυτή τη λειτουργία, δεν διαθέτουν αρκούντως εξελιγμένους αλγορίθμους, με αποτέλεσμα αναξιόπιστη λειτουργία. Σε κάθε περίπτωση, είναι σώφρoν η λειτουργία της εφαρμογής να αντιπαραβάλλεται με χρήση των συμβατικών συσκευών, ενώ πρέπει να προτιμώνται εφαρμογές δοκιμασμένες στα πλαίσια κλινικών δοκιμών.
Πέραν της παλμικής φωτοπληθυσμογραφίας, ορισμένα smartwatch, όπως το Apple Watch 4, έχουν τη δυνατότητα πραγματοποίησης ηλεκτροκαρδιογραφήματος μιας απαγωγής, το οποίο έχει πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια στην αναγνώριση άρρυθμου καρδιακού ρυθμού. Μονοπολικό ηλεκτροκαρδιογράφημα για την ανίχνευση κολπικής μαρμαρυγής είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί και με άλλα gadget τα οποία συνδέονται απευθείας στο κινητό με τεχνολογία bluetooth και μεταφέρουν στην αντίστοιχη εφαρμογή το ηλεκτροκαρδιογράφημα [9]. Όσον αφορά τις mHealth εφαρμογές για τη συνολική διαχείριση της φροντίδας της κολπικής μαρμαρυγής, η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία έχει εκδώσει τη δική της εφαρμογή τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους επαγγελματίες υγείας. Πιο συγκεκριμένα οι ασθενείς μέσω της εφαρμογής My AF app μπορούν να ενημερώνονται γύρω από τη νόσο τους και τη θεραπεία που τους χορηγήθηκε για την αντιμετώπιση της. Από την άλλη πλευρά, οι ιατροί μέσω της εφαρμογής AF Manager έχουν στη διάθεση τους όλα τα απαραίτητα σκορ για να διαχειριστούν καλύτερα τα περιστατικά τους [10].
Ψηφιακές παρεμβάσεις στην καρδιακή ανεπάρκεια
Στην καρδιακή ανεπάρκεια η προσπάθεια της ψηφιακής καρδιολογίας έχει εστιαστεί κυρίως στην ανάπτυξη mHealth παρεμβάσεων για την αναβάθμιση της αυτοφροντίδας των ασθενών και την πρωϊμοτερη ανίχνευση απορρυθμίσεων [11]. Το γεγονός πως πλέον το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών έχει στη διάθεση του smartphone καθιστά τις mHealth παρεμβάσεις μονόδρομο όσον αφορά την παρακολούθηση των ασθενών από απόσταση στα πλαίσια της παροχής υπηρεσιών υγείας μέσω τηλεϊατρικής. Οι περισσότερες εφαρμογές που έχουν αποδείξει βελτίωση της ποιότητας της αυτοφροντίδας και της ποιότητας ζωής των ασθενών περιέχουν ημερολόγια αρτηριακής πίεσης και σωματικού βάρους με αλγορίθμους προειδοποίησης, υπενθυμίσεις φαρμάκων και ενημερωτικές πληροφορίες γύρω από τη νόσο [12,13]. Πλατφόρμες τηλεϊατρικής με συνεχή μεταφορά δεδομένων μεταξύ των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας αποτελούν ιδανικό τρόπο παρακολούθησης των ασθενών από απόσταση [14], ειδικά όταν αυτές παύουν να γίνονται συμπλήρωμα της ιατρικής πράξης αλλά καλούνται να την αντικαταστήσουν, λόγω της απόλυτης ανάγκης οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια να διατηρήσουν τις εξωτερικές επαφές τους στο απολύτως ελάχιστο.
Ψηφιακές παρεμβάσεις στην αρτηριακή υπέρταση
Η χρήση ψηφιακών εφαρμογών για την αυτοδιαχείριση της υπέρτασης διευκολύνει τους ασθενείς να παρακολουθούν και να ελέγχουν τη νόσο. Στο διαδίκτυο κυκλοφορούν εφαρμογές οι οποίες περιέχουν διάφορα χρήσιμα χαρακτηριστικά, όπως ημερολόγιο καταγραφής πίεσης και υπενθυμίσεις για τη φαρμακευτική αγωγή. Πολλές από αυτές τις εφαρμογές επιτρέπουν την εύκολη αποστολή των μετρήσεων πίεσης στον ιατρό μέσω των συμβατικών ψηφιακών οδών (Email, WhatsApp, Viber etc.). Όσον αφορά τη δυνατότητα μέτρησης της πίεσης χωρίς περιχειρίδα, η οποία διαφημίζεται από ορισμένες αναξιόπιστες εμπορικά διαθέσιμες εφαρμογές, οφείλεται να καθίσταται ξεκάθαρο στους ασθενείς ότι η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης μόνο με τη χρήση της συσκευής smartphone είναι απολύτως αδύνατη επί του παρόντος. Πράγματι, έχουν αναπτυχθεί μη-επεμβατικές μέθοδοι μέτρησης της πίεσης χωρίς περιχειρίδα, όμως αυτές απαιτούν τη χρήση ειδικά σχεδιασμένων wearables (όπως πχ. έξυπνων ρολογιών) ή και μεγαλύτερων συσκευών. Στους ιατρούς που παρακολουθούν ασθενείς που εφοδιάζονται με τέτοιου είδους συσκευές προτείνεται να εξοικειωθούν με τη λειτουργία τους διαβάζοντας το εγχειρίδιο χρήσης ή παραπλήσιες διαδικτυακές πηγές του κατασκευαστή.
Σε περίπτωση που ασθενείς με αρτηριακή υπέρταση ζητήσουν από τον ιατρό τους να υποδείξει κάποια συγκεκριμένη εφαρμογή για την αυτοδιαχείριση της νόσου, ενδεικτικά αναφέρονται οι εφαρμογές “Cardio Journal blood pressure” της MDHELPER για κινητά Android, και η “Blood Pressure” της “Evolve Medical Systems” για iOS, χάριν στην ευκολία χρήσης και τα απλά Αγγλικά, τα οποία ίσως αποτελέσουν φραγμό χρήσης τους [15]. Δυστυχώς, δεν υπάρχει επί του παρόντος κάποια εφαρμογή στην Ελληνική γλώσσα.
Επιμέλεια:
Β. Βασιλικός, Καθηγητής Καρδιολογίας ΑΠΘ, Ταμίας ΕΚΕ
Κ. Μπακογιάννης, Εκπρόσωπος Ειδικευομένων ΕΚΕ
