Νέα εποχή στην αντιμετώπιση της Ημικρανίας
Ημικρανία, όχι ένας απλός πονοκέφαλος.
Η Ημικρανία αποτελεί την πιο συχνή νευρολογική πάθηση και τη δεύτερη πιο συχνή ασθένεια παγκοσμίως! Μάλιστα για τις γυναίκες στην πιο παραγωγική φάση της ζωής τους είναι η πάθηση που προκαλεί τη μεγαλύτερη αναπηρία μεταξύ όλων των παθήσεων!
Θα πει κάποιος γιατί μιλάμε για «αναπηρία» με έναν απλό πονοκέφαλο. Γιατί η Ημικρανία δεν είναι ένας απλός πονοκέφαλος.
Πρόκειται για μια νευρολογική ασθένεια με περιοδική συμπτωματολογία που χαρακτηρίζεται εκτός από το άλγος στο κεφάλι από συνοδά συμπτώματα όπως η ναυτία, η τάση για εμετό, η ηχοφοβία και φωτοφοβία καθώς και ο σημαντικός περιορισμός στις δραστηριότητες του ασθενή.
Πράγματι λοιπόν προκαλεί αναπηρία. Αφήνει τον ασθενή ανίκανο να λειτουργήσει στην εργασία ή το σπίτι ή να απολαύσει τον ελεύθερο του χρόνο.
Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει για λίγες ημέρες κάθε μήνα (χαμηλής συχνότητας επεισοδιακή ημικρανία) ή για περισσότερες (>8 ημέρες/μήνα, υψηλής συχνότητας επεισοδιακή ημικρανία) ή ακόμη και για περισσότερες από 15 ημέρες/μήνα (χρόνια ημικρανία).
Ημικρανία, σύγχρονη αντιμετώπιση. Αποτελεσματικές και ασφαλείς θεραπείες
Η αντιμετώπιση της ημικρανίας για πολλά χρόνια βασίσθηκε στην χρήση φαρμάκων με διαφορετική αρχική ένδειξη που βρέθηκε ότι μειώνουν την συχνότητα της (προπρανολόλη, τοπιραμάτη, φλουναριζίνη).
Πράγματι οι αγωγές αυτές συνεχίζουν να αποτελούν τη βάση για την προφυλακτική θεραπεία της Ημικρανίας, δηλαδή την καθημερινή αγωγή που έχει στόχο να μειώσει τις ημέρες με ημικρανία που εμφανίζει ο ασθενής ανά μήνα.
Λόγω όμως του τρόπου δράσης τους εμφανίζουν και αυξημένη συχνότητα ανεπιθύμητων ενεργειών με αποτέλεσμα να μειώνεται η ανεκτικότητα και τελικά οι ασθενείς να μένουν χωρίς αγωγή.
Την τελευταία δεκαετία η έρευνα σχετικά με την παθοφυσιολογία της ημικρανίας έχει κάνει εντυπωσιακά άλματα. Αποτέλεσμα ήταν η ανακάλυψη του CGRP, ενός μικρού πεπτιδίου που φαίνεται ότι συμμετέχει στην μετάδοση του πόνου στον εγκέφαλο.
Το μόριο αυτό πλέον καθώς και ο υποδοχέας του αποτελεί θεραπευτικό στόχο των νέων εξειδικευμένων φαρμάκων που ονομάζονται μονοκλωνικά αντισώματα έναντι του CGRP.
Τα σκευάσματα αυτά έχουν την ικανότητα να συνδέονται εκλεκτικά με το CGRP ή τον υποδοχέα του και να αναστέλλουν την φυσιολογική του λειτουργία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μειώνονται οι ημέρες με ημικρανία ανά μήνα και η ανάγκη λήψης φαρμάκων για την αντιμετώπιση της ημικρανικής κρίσης, να μειώνεται η προκαλούμενη αναπηρία και να βελτιώνεται η ποιότητα ζωής των ασθενών.
Αυτό έχει αποδειχθεί πλέον από μεγάλο αριθμό κλινικών μελετών αλλά και από την παρατήρηση στην πραγματική ζωή εδώ και μερικά χρόνια παγκοσμίως.
Τα φάρμακα αυτά είναι πολύ εύκολα στην χρήση και χορηγούνται από τον ίδιο τον ασθενή με μια μικρή ένεση υποδόρια ή με την χρήση συσκευών αυτό-χορήγησης μία φορά τον μήνα.
Τα διαθέσιμα αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα σκευάσματα είναι η ερενουμάμπη, η φρεμανεζουμάμπη και η γκαλκανεζουμάμπη. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό τους είναι η πολύ χαμηλή συχνότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών.
Πράγματι εκτός από την σπάνια εμφάνιση αντιδράσεων στο σημείο της ένεσης, δεν αναμένουμε σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ φαίνεται ότι η μακροχρόνια χρήση τους μπορεί ακόμη και να αυξάνει λίγο το θεραπευτικό τους αποτέλεσμα σε κάποιες περιπτώσεις.
Ένα ακόμη νέο σκεύασμα με στόχο και την οξεία αντιμετώπιση των ημικρανικών κρίσεων και τη προφύλαξη είναι η ριμεγκεπάντη.
Πρόκειται για ένα μικρό χημικό μόριο που έχει επίσης ως στόχο τον υποδοχέα του CGRP και μπορεί να χορηγηθεί από το στόμα με στόχο την γρήγορη ανακούφιση από τα συμπτώματα της ημικρανίας ή σαν προφυλακτική αγωγή με λήψη μέρα παρά ημέρα.
Όλα τα ανωτέρω έρχονται να προστεθούν στην εδώ και χρόνια αποτελεσματική και ασφαλή επιλογή της προφύλαξης στην χρόνια ημικρανία (>15 ημέρες κεφαλαλγίας /μήνα) της αλλαντικής τοξίνης (BOTOX), η οποία χορηγείται μια φορά ανά τρείς περίπου μήνες από εξειδικευμένο νευρολόγο.
Για να είναι δυνατή η συνταγογράφηση και η δωρεάν παροχή των μονοκλωνικών αντισωμάτων θα πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις, όπως τις έχει ορίσει ο ΕΟΠΥΥ και σχετίζονται με τις προηγούμενες ληφθείσες αγωγές και την συχνότητα των ημικρανιών.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σαφές ότι η θεραπευτική της ημικρανίας έχει εισέλθει πλέον σε νέα εποχή.
Αποτελεσματικές και ασφαλείς θεραπείες έχουν προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες αυξάνοντας τις επιλογές του νευρολόγου προς όφελος όλων των ημικρανικών ασθενών.
Ρίκος Δημήτρης, PhD, Νευρολόγος, Στρ. Ιατρός, Επιστ. Συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας.
