Πότε Αρχίζει να Μιλάει ένα Παιδί;

Έυη Δερμιτζάκη

ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ

Τα παιδιά, φυσιολογικά, γεννιούνται έτοιμα να μάθουν να μιλούν μία ή περισσότερες γλώσσες που χρησιμοποιούνται στο περιβάλλον τους. Έχουν δηλαδή τη δυνατότητα να μάθουν να συσχετίζουν ήχους με αντικείμενα αρχικά και αργότερα με έννοιες αλλά και να εκπαιδευτούν ώστε να χρησιμοποιούν τα χείλη και τη γλώσσα τους για την αναπαραγωγή των κατάλληλων ήχων.

Ο χρόνος που ένα παιδί κατακτά συγκεκριμένες γλωσσικές επιδεξιότητες εξατομικεύεται, ακόμη κι αν οι παράγοντες που επιδρούν στην ομιλία είναι απόλυτα όμοιοι.

Αρχικά, τα μωράκια εκφράζουν μια ποικιλία συναισθημάτων ανταποκρινόμενα στον τόνο της φωνής και στις εκφράσεις του προσώπου έχοντας αναπτυγμένη μια εξαιρετική επιδεξιότητα στη μη λεκτική επικοινωνία. Μεταξύ 8ου και 10ου μήνα μπορούν να μπαμπαλίζουν με πολλές συλλαβές (μπα-ντα-μα) και με διακυμάνσεις του τόνου της φωνής μιμούμενα τη μητρική γλώσσα. Οι γονείς που αλληλεπιδρούν και «συνομιλούν» με τα μωρά τους επηρεάζουν ριζικά την κατάκτηση και τη σύνθεση νέων ήχων από το μωρό.

Πότε ένα παιδί λέει τις πρώτες του λέξεις

Ένα βρέφος 10 μηνών φυσιολογικά λέει μαμά ή μπαμπά αλλά στους 12 μήνες λέει την πρώτη του «αληθινή» λέξη. Ως τον 15ο μήνα συνήθως δείχνει τα βασικά σημεία του σώματος και συνήθως χρησιμοποιεί 4-6 λέξεις αυθόρμητα και σωστά (που μπορεί να είναι μίμηση των ήχων των ζώων π.χ. νιάου). Ο λόγος του είναι ακατάλυπτος, χρησιμοποιώντας πολυσύλλαβη, ασυνάρτητη ομιλία, αλλά δεν δείχνει να ενοχλείται που δεν γίνεται κατανοητό από τους γύρω του. Στην ηλικία των 18 μηνών χρησιμοποιεί περίπου 10-15 λέξεις και μέχρι τους 20 μήνες φτιάχνει προτάσεις 2 λέξεων. Από την ηλικία των δύο ετών η γλωσσική ανάπτυξη επιταχύνεται, το λεξιλόγιο εμπλουτίζεται και σταδιακά το παιδί μπορεί να σχηματίζει προτάσεις με σωστή σύνταξη. Εμπειρικά θεωρούμε ότι μεταξύ 2 και 5 ετών ο αριθμός των λέξεων σε μια τυπική πρόταση ισοδυναμεί με την ηλικία του παιδιού (πρόταση 2 λέξεων για το παιδί 2 ετών, 3 λέξεων για το παιδί 3 ετών κ.ο.κ).

Από τι εξαρτάται η έναρξη της ομιλίας του παιδιού;

Το πρώτο βήμα για να ξεκινήσει η διαδικασία της ομιλίας είναι η ακρόαση. Το βρέφος προσλαμβάνει τους ήχους, οι οποίοι μεταφέρονται στον εγκέφαλο, επεξεργάζονται, συνδυάζονται με αντικείμενα και ακολουθούν εντολές από τον εγκέφαλο για την κίνηση των μυών ώστε να παραχθούν ήχοι. Πολύπλοκες διαδικασίες που σιγά-σιγά γίνονται αυτόματα ώστε να φαίνονται πολύ απλές!

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την εξέλιξη της ομιλίας ενός παιδιού;

Εφόσον η ακοή και η εγκεφαλική λειτουργία είναι φυσιολογικές, η απόκτηση των γλωσσικών ικανοτήτων από το παιδί εξαρτάται κυρίως από την επίδραση του περιβάλλοντός του. Η χρήση πλούσιου λεξιλογίου όταν απευθυνόμαστε σε αυτό καθώς και η ενθάρρυνση του διαλόγου μαζί του, βοηθούν σημαντικά στην πρόοδό του. Η ανάγνωση εικονογραφημένων βιβλίων είναι εξίσου σημαντική  για τη βελτίωση του λεξιλογίου και την κατανόηση της γλώσσας.

Και αν το παιδί δεν ακολουθεί τα «φυσιολογικά» εξελικτικά βήματα;

Είναι σημαντικό να διακρίνουμε νωρίς τις καταστάσεις που μπορεί να ευθύνονται για την καθυστέρηση του λόγου στο παιδί ώστε να παρέμβουμε εγκαίρως.

• Η βαρηκοΐα είναι μία συνηθισμένη αιτία των διαταραχών του λόγου στα παιδιά και πρέπει να διαπιστώνεται και να αντιμετωπίζεται.
• Παιδιά με νευρολογικές βλάβες και παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού εμφανίζουν διαταραχές στην ομιλία έχοντας μια γενικότερη δυσκολία στην επικοινωνία.
• Τις περισσότερες φορές η καθυστέρηση στην ομιλία είναι άγνωστης αιτιολογίας.

Κλείνοντας, πρέπει να επισημάνουμε και να γίνει κατανοητό ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό και ακολουθεί το δικό του μοντέλο ανάπτυξης. Ο χρόνος έναρξης της ομιλίας και της κατάκτησης διάφορων γλωσσικών δεξιοτήτων μπορεί να διαφέρει σημαντικά από όσα αναφέρθηκαν χωρίς να υπάρχει κάποιο παθολογικό υπόστρωμα. Ο παιδίατρος είναι αυτός που θα αξιολογήσει την ανάπτυξη του παιδιού και εφόσον κρίνει απαραίτητο θα συστήσει έλεγχο και ειδική θεραπευτική παρέμβαση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

• Evaluation and Management of Language and Speech Disorders in Preschool Children Heidi M. Feldman Pediatrics in Review April 2005, 26 (4) 131-142
• Medscape J Med. 2008; 10(6): 136 Published online 2008 June Speech-Language Impairment: How to Identify the Most Common and Least Diagnosed Disability of Childhood Patricia A. Prelock, PhD, CCC-SLP, Professor & Chair, Tiffany Hutchins, PhD

ΠΗΓΗ : FREZYLAND