Κολοκάσι η υπερτροφή της Κύπρου και της Ικαρίας.

Της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr

Το Κολοκάσι είναι ποώδες φυτό το υπέργειο τμήμα του οποίου φθάνει σε ύψος τα 1,50 – 2,00 μέτρα. Το ριζικό σύστημα είναι θυσανώδες (δηλαδή δεν υπάρχει κεντρική ρίζα) και ο κύριος όγκος του συναντάται περίπου μέχρι ένα μέτρο κάτω από το έδαφος. Στην ουσία πρόκειται για ένα βολβό αντίστοιχο της φημισμένης σελινόριζας ή ακόμη και της πατάτας. Ευδοκιμεί για 14 ολόκληρους μήνες μέσα στο χώμα σε υγρά και ζεστά κλίματα. Είναι πλούσιο σε άμυλο και η γεύση του θυμίζει εκείνη της γλυκοπατάτας.

“Τα φύλλα του φυτού (που είναι και το μόνο μέρος του φυτού πάνω από το έδαφος) αποτελούνται από τον μίσχο και το έλασμα. Ο μίσχος έχει σπογγώδη υφή εσωτερικά ενώ το έλασμα του φύλλου είναι γυαλιστερό και παχύ”. “Τα μεσογονάτια διαστήματα του κορμού έχουν δακτυλιοειδές σχήμα, ο δε κορμός στη διάρκεια της ανάπτυξης του εκπτύσσει θυγατρικούς κορμούς.

Το φυτό που είναι γνωστό στη Κύπρο με την ονομασία Κολοκάσι, ταξινομικά ανήκει στην Οικογένεια Araceae (μονοκοτυλήδονα φυτά) και στο γένος Colocasia. Το γένος περιλαμβάνει το είδος Colocasia esculenta και το οποίο απαντάται σε πολλά μέρη του κόσμου, περιλαμβανομένης και της Κύπρου.

Η ονομασία του φυτού (κολοκάσι), σχετίζεται με το λατινικό του όνομα (Colocasia esculenta).

Στην Ινδία, είναι γνωστό ως “gaderi”, με τα μικρότερα να ονομάζονται “arbi” ή “arvi” και να είναι πιο κοινά και πιο δημοφιλή. Στην Ινδονησία, ονομάζεται “talas” ή “keladi”.

Στην Αυστραλία, η Κολοκασία η εδώδιμος ποικ. η υδρόβιος (Colocasia esculenta var. aquatilis) είναι ιθαγενής στην περιοχή Κίμπερλι της Δυτικής Αυστραλίας, η ποικιλία esculenta έχει εγκλιματισθεί στη Δυτική Αυστραλία, τη Βόρεια Επικράτεια, το Κουίνσλαντ και τη Νέα Νότια Ουαλία.

Στην Τουρκία, η Κολοκασία η εδώδιμος είναι τοπικά γνωστή ως “golevez” και καλλιεργείται κυρίως στις Μεσογειακές ακτές, όπως στην Αλάγια, η οποία είναι μια περιοχή της Αττάλειας.

Αν και τροπικό φυτό, φαίνεται πως τα είδη που έχουν προσαρμοστεί στις συνθήκες της Κύπρου (καθώς επίσης τη Συρία και την Αίγυπτο) αρέσκονται σε ξηρό κλίμα με ψηλές όμως αρδευτικές ανάγκες.

Το κολοκάσι καλλιεργείται στην Κύπρο για τους εδώδιμους κορμούς του, δηλαδή τις μάππες και τις πούλλες, που είναι πλούσιες σε άμυλο, πρωτεΐνες και βιταμίνες. Τόσο οι “μάππες” όσο και οι “πούλλες” αναπτύσσονται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Η λέξη “μάππα” αναφέρεται στο κεντρικό κόρμο, ο οποίος βρίσκεται αμέσως κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και προσδιορίζεται ονομαστικά ως “Κολοκάσι Σωτήρας”. Η λέξη “πούλλα” αναφέρεται σε κορμίδια τα οποία αποτελούν τις δευτερεύοντες ή θυγατρικούς κορμούς και οι οποίοι αναπτύσσονται προς τα πλάγια και προσδιορίζεται ονομαστικά ως “Κολοκάσι-Πούλλες Σωτήρας”.

Ικαρία και Κολοκάσι

Το Κολοκάσι καλλιεργείται και στην Ικαρία. Το νησί που έγινε γνωστό για τη μακροζωία των κατοίκων του, πέρα από τις ομορφιές του. Οι Ικαριώτες ξέρουν να επιλέγουν σωστά. Ένα από τα μυστικά τους ως γνωστόν για τα υψηλότατα ποσοστά μακροζωίας στο νησί είναι η μεσογειακού τύπου διατροφή που ακολουθούν. Γνωρίζουν καλά πως ότι και να συμβεί εκείνοι θα έχουν εξασφαλίσει τις δικές τους καλλιέργειες. Χαρακτηριστικό είναι πως όταν ξέσπασε ο Β Παγκόσμιος πόλεμος οι Ικαριώτες δεν πέρασαν δύσκολα τουλάχιστον όσον αφορά το φαγητό, αφού έτρωγαν τους βολβούς από τα κολοκάσια που ήταν σε αφθονία στο νησί. Σε βάθος χρόνου θα λέγαμε ότι και στην Ικαρία έχουν λιγοστέψει αρκετά λόγω και της ανεξέλεγκτης συλλογής τους. Όσον αφορά το ψήσιμο του, στην Ικαρία τουλάχιστον συνηθίζεται να το βράζουν για δύο ώρες και στη συνέχεια να το κάνουν σαλάτα παντρεύοντας το με διάφορα μυρωδικά, φρέσκο κρεμμύδι, λάδι και ξίδι. Μία ακόμη Ικαριώτική επιλογή είναι η Σκορδαλιά με Κολοκάσι.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Τόσο το ίδιο το κολοκάσι όσο και τα φύλλα του δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να καταναλωθούν ωμά καθώς εκτός από τις ευεργετικές τους ιδιότητες, δυστυχώς διαθέτουν και μία εξαιρετικά τοξική ουσία, το οξαλικό ασβέστιο. Ουσία βεβαίως που χάνεται κατά την διάρκεια της βράσης.

Για τον λόγο αυτό, συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας και φροντίζουμε πάντοτε να φοράμε γάντια.

Αντί για να το πλύνουμε, το καθαρίζουμε καλά με χαρτί ή με βρεγμένη πετσέτα και στη συνέχεια αφαιρούμε τη φλούδα κόβοντάς τη με το μαχαίρι.

Μπορούμε επίσης να το βράσουμε όπως είναι και μετά να αφαιρέσουμε την φλούδα του.

Δεν το τρώμε ποτέ ωμό γιατί περιέχει τοξίνες που αδρανοποιούνται με το βράσιμο.

Αποτελέσματα μελετών υποστηρίζουν πως η κατανάλωση ρίζας κολοκάσι που δεν έχει μαγειρευτεί σωστά, ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα όπως πέτρες στα νεφρά, ουρική αρθρίτιδα κ.α.

Διατροφική αξία

Το Κολοκάσι περιέχει πρεβιοτικές ίνες και συγκεκριμένα είναι πολύ πλούσια σε ινουλίνη, έναν υδατάνθρακα που συνδέεται με την καλή υγεία του εντέρου, ενώ τα υψηλά επίπεδα της φρουκτόζης, το καθιστούν μια ελκυστική εναλλακτική λύση για σακχαρόζη, δεδομένου ότι η φρουκτόζη εξάγεται εύκολα από τους βολβούς.

Το κολοκάσι περιέχει επίσης βιταμίνη C, φώσφορο, Θειαμίνη, κάλιο και είναι πολύ καλή πηγή σιδήρου.

φύλλα, οι πρώτες

Προάγει την υγεία του πεπτικού συστήματος

Οι φυτικές ίνες πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής μας, αφού έχουν την ικανότητα να καθαρίζουν το παχύ έντερο και να προάγουν την υγεία του γαστρεντερικού συστήματος.

Το κολοκάσι περιέχει σημαντικά ποσοστά φυτικών ινών με αποτέλεσμα η τακτική κατανάλωση να βοηθά στη σωστή λειτουργία του παχέος εντέρου και να συμβάλλει στην αποτροπή δυσάρεστων καταστάσεων, όπως το φούσκωμα, τα αέρια στο στομάχι, οι στομαχικές κράμπες, η δυσκοιλιότητα, ακόμη και η διάρροια.

Διαθέτει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες

Είναι γνωστό πως οι ελεύθερες ρίζες είναι επικίνδυνα υποπροϊόντα του κυτταρικού μεταβολισμού, τα οποία επιτίθενται στα υγιή κύτταρα του οργανισμού και τα μετατρέπουν σε καρκινικά. Συνεπώς, εάν θέλουμε να παραμείνουμε υγιής θα πρέπει να προστατεύσουμε τον οργανισμό μας από την επιβλαβή δράση τους.

Τα υψηλά επίπεδα βιταμινών Α και C, καθώς και άλλων φαινολικών αντιοξειδωτικών, συμπεριλαμβανομένης της κρυπτοξανθίνης, που απαντώνται στη ρίζα κολοκάσι, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθούν στην αποτελεσματική καταπολέμηση των ελεύθερων ριζών μειώνοντας σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα και του στόματος.

Βοηθά στη διαχείριση του διαβήτη

Ακόμη ένας σπουδαίος ρόλος των φυτικών ινών που περιέχονται στη ρίζα του φυτού, είναι η ικανότητα να ρυθμίζουν τα επίπεδα ινσουλίνης και γλυκόζης στο αίμα.

Ως εκ τούτου η τακτική κατανάλωση κολοκάσι, βοηθά τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη να διαχειριστούν την ασθένεια και κατά συνέπεια να προστατευτούν από τα δυσάρεστα συμπτώματα, ενώ ταυτόχρονα συμβάλει στη πρόληψη εμφάνισης διαβήτη σε υγιή άτομα.

Βελτιώνει τη λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος

Το κολοκάσι περιέχει σημαντικό ποσοστό καλίου. Πρόκειται για ένα μέταλλο που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην υγεία του οργανισμού, καθώς βοηθά στη σωστή λειτουργία μεταφοράς υγρών σε όλο το σώμα και ενισχύει τις γνωστικές λειτουργίες.

Επίσης συμβάλλει, τόσο στην άμεση ανακούφιση του στρες και της πίεσης από τα αιμοφόρα αγγεία, όσο και από τις αρτηρίες, προάγοντας την συνολική υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος.

Συμβάλλει στη διατήρηση της υγεία του δέρματος

Δύο βιταμίνες που αποτελούν ισχυρό σύμμαχο της υγείας του δέρματος είναι η βιταμίνη Ε και Α.

Συνεπώς, η κατανάλωση τροφίμων (όπως το κολοκάσι), που περιέχουν στην σύνθεση τους τα δύο πολύτιμα μικροθρεπτικά συστατικά, συνιστούν έναν εξαιρετικό τρόπο για να προστατεύσουμε την επιδερμίδα μας από τις βλάβες που προκαλούν οι υπεριώδεις ακτινοβολίες.

Οι βιταμίνες Α και Ε, βοηθούν επίσης να προστατευτούμε από τα σημεία πρόωρης γήρανσης συμπεριλαμβανομένου των λεπτών γραμμών και ρυτίδων και να επαναφέρουμε τη χαμένη λάμψη της επιδερμίδας.

Φαίνεται επίσης πως επιταχύνουν τη διαδικασία επούλωσης των τραυμάτων.

Δημιουργεί ισχυρό ανοσοποιητικό

Ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο της ρίζας κολοκάσι για την υγεία είναι ο ρόλος του στο ανοσοποιητικό σύστημα. Αναλυτικότερα, περιέχει ένα πολύ υψηλό ποσοστό βιταμίνης C, που διεγείρει την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων, τα οποία διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην προστασία του οργανισμούς από σοβαρές ασθένειες που προκαλούν διάφοροι παθογόνοι μικροοργανισμοί.

Διεγείρουν την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων

Η παρουσία σιδήρου και χαλκού στη ρίζα του κολοκάσι το καθιστά μια σημαντική τροφή κατάλληλη για την πρόληψη της αναιμίας και την ενίσχυση του κυκλοφορικού συστήματος.

Στην πραγματικότητα, τα δύο πολύτιμα μέταλλα είναι απαραίτητα για την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, τα οποία βοηθούν στην αύξηση της μεταβολικής δραστηριότητας, στην ανάπτυξη νέων κυττάρων και στη γενική οξυγόνωση του σώματος, με αποτέλεσμα τα όργανα του οργανισμού να λειτουργούν σε βέλτιστα επίπεδα.

Χρήσεις και μαγείρεμα

Το κολοκάσι έχει και καλλωπιστική χρήση λόγω της μορφής των μεγάλων φύλλων του. Το άμυλό του είναι εύπεπτο και χρησιμοποιείται συχνά και για βρεφικές τροφές.

Τρώγεται συνήθως ψητό, βραστό ή γιαχνί και ταιριάζει πολύ με χοιρινό ή βοδινό κρέας αλλά και με ψάρια. Μαγειρεύεται ως κυρίως πιάτο αλλά και μόνο του ως συνοδευτικό. Καλό θα είναι να αποφύγετε το πλύσιμό του πριν το μαγειρέψετε γιατί μετά στο ψήσιμο κολλάει και λιώνει. Αν όμως πρέπει οπωσδήποτε να πλυθεί, στεγνώστε το καλά με μια πετσέτα.

Οι Ικαριώτες το βράζουν για δύο ώρες και το κάνουν σαλάτα με μπόλικο φρέσκο κρεμμύδι και διάφορα μυρωδικά, λάδι και ξύδι ή μαγειρευτό με φασόλια.