Προληπτικός ή διερευνητικός Παιδοκαρδιολογικός έλεγχος, καρδιακά φυσήματα και άλλα ενδιαφέροντα γύρω από την καρδιά του παιδιού.

Προληπτικός ή διερευνητικός Παιδοκαρδιολογικός έλεγχος, καρδιακά φυσήματα και άλλα ενδιαφέροντα γύρω από την καρδιά του παιδιού.

                                                                    Γράφει ο Δημήτριος Νέτσκος

Ο Παιδοκαρδιολογικός έλεγχος, προληπτικός ή και διερευνητικός, γίνεται για να αποκλεισθεί η ύπαρξη κάποιου καρδιολογικού προβλήματος είτε συγγενούς, παρόντος δηλαδή από τη γέννηση, είτε επίκτητου, που δημιουργείται δηλαδή μετά από αυτήν.

Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει την φυσική εξέταση του βρέφους/παιδιού, την λήψη αρτηριακής πίεσης, την διενέργεια  Ηλεκτροκαρδιογραφήματος και τέλος την απεικόνιση των ανατομικών δομών της καρδιάς και της καρδιακής λειτουργικότητας με την βοήθεια του Διαθωρακικού Υπερηχοκαρδιογραφήματος δύο ή τριών διαστάσεων και της παράλληλης χρήσης του έγxρωμου DOPPLER στην μελέτη της αιματικής ροής.

Οι προληπτικές αυτές εξετάσεις δεν έχουν παρενέργειες, δεν παρουσιάζουν κανένα απολύτως κίνδυνο για το παιδί, δεν απαιτούν καμία ιδιαίτερη προετοιμασία και συνήθως είναι καλά ανεκτές από τον εξεταζόμενο μικρό ασθενή. Το όφελός τους όμως μπορεί να είναι τεράστιο για την διάγνωση των συγγενών κυρίως καρδιακών προβλημάτων και την αποφυγή δυσάρεστων εκπλήξεων.

Οι συγγενείς καρδιοπάθειες εμφανίζονται σε περίπου 1% των ζώντων νεογνών. Μερικές απ΄αυτές είναι αυτοϊάσιμες, αποκαθίστανται δηλαδή σταδιακά από μόνες τους, είτε βοηθούμενες από φαρμακευτική αγωγή είτε όχι, χωρίς όμως κάποια επεμβατική θεραπεία. Άλλες μπορεί να διορθωθούν με επεμβατική καρδιολογική πράξη ή και με χειρουργική επέμβαση,  με σκοπό οι ασθενείς να έχουν φυσιολογική καρδιακή λειτουργία και φυσιολογική ζωή χωρίς περιορισμούς.

Επειδή οι περισσότερες συγγενείς καρδιοπάθειες δεν είναι κληρονομικές, αλλά προκύπτουν από τυχαία σφάλματα κατά την ανάπτυξη της εμβρυϊκής καρδιάς, σε αρκετές χώρες όπου υπάρχει η δυνατότητα, γίνεται προληπτικός έλεγχος της καρδιάς του εμβρύου σε όλες τις εγκυμοσύνες. Παρομοίως, για τα νεογνά που έχουν νοσηλευθεί στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών, ο Παιδοκαρδιολογικός έλεγχος θεωρείται απαραίτητη εξέταση. Επίσης εάν στο στενό οικογενειακό περιβάλλον υπάρχει ασθενής με συγγενή καρδιοπάθεια ή στον προγεννητικό έλεγχο υπήρξαν ευρήματα από την καρδιά,  πρέπει να γίνει μετά την γέννηση ο έλεγχος για να αποκλεισθεί ή να επιβεβαιωθεί κάποια συγγενής καρδιοπάθεια. Εξ άλλου, επειδή κάποιες συγγενείς καρδιοπάθειες δεν είναι ιδιαίτερα θορυβώδεις στα μικρά παιδιά, συστήνεται ο Προληπτικός Παιδοκαρδιολογικός έλεγχος, ακόμη και επί απουσίας οποιασδήποτε συμπτωματολογίας, συνήθως περί τον 1^ο ή τον 2^ο χρόνο ζωής, όταν δηλαδή το παιδί αποκτά πλήρη φυσική δραστηριότητα. Τέλος, σε τακτικό Προληπτικό Παιδοκαρδιολογικό έλεγχο πρέπει να υποβάλλονται όλα τα παιδιά που αθλούνται συστηματικά.

Στην Ελλάδα,  συνήθως υποβάλλονται σε Παιδοκαρδιολογικό έλεγχο τα βρέφη και τα μικρά παιδιά όταν υπάρχει συμπτωματολογία, όταν δηλαδή ο Παιδίατρος ακούσει φύσημα στην καρδιά, όταν υπάρχει εύκολη κόπωση, που μπορεί να δυσκολεύσει την σίτιση & την πρόσληψη βάρους, όταν υπάρχουν ταχυπαλμίες, δύσπνοια ή ταχύπνοια, αλλαγές στο χρώμα του παιδιού, όπως κυάνωση (μελάνιασμα) ή ωχρότητα ή όταν συμβεί κάποιο λιποθυμικό επεισόδιο. Επομένως ο Παιδοκαρδιολογικός έλεγχος στη χώρα μας είναι κυρίως διερευνητικός, γίνεται δηλαδή όταν υπάρξουν συμπτώματα  που απαιτούν διερεύνηση.

Η ανίχνευση ενός φυσήματος στην καρδιά αποτελεί την πιο συχνή αιτία παραπομπής του παιδιού στον Παιδοκαρδιολόγο. Το φύσημα είναι ένας ήχος, πρόσθετος ήχος, ανάμεσα στους φυσιολογικούς ήχους της καρδιάς, που ακούγεται κατά την ακρόαση με το στηθοσκόπιο και δεν αποτελεί συγκεκριμένη καρδιοπάθεια.

Τα στατιστικά δεδομένα είναι τα ακόλουθα: Στις πιο πολλές συγγενείς καρδιοπάθειες υπάρχει ακουστό φύσημα. Το καρδιακό φύσημα είναι ένα πολύ συχνό ακροαστικό εύρημα κατά την εξέταση της καρδιάς των παιδιών. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία τα φυσήματα αυτά είναι αθώα, οφείλονται δηλαδή στους ήχους ροής του αίματος μέσα στις κοιλότητες, τις βαλβίδες και τα αγγεία μίας φυσιολογικής καρδιάς. Σε μικρό όμως αριθμό παιδιών το καρδιακό φύσημα αποτελεί ίσως το μοναδικό σύμπτωμα ύπαρξης μιας συγγενούς  καρδιοπάθειας. Επομένως, από την στιγμή που θα ακουσθεί το φύσημα, πρέπει να διερευνηθεί, πρέπει να προγραμματισθεί Παιδοκαρδιολογικός έλεγχος ανεξαρτήτως ηλικίας του παιδιού. Φράσεις που ακούγονται συχνά, όπως «θα περιμένουμε λίγο μήπως κλείσει» ή «και ο πατέρας του παιδιού ή ο αδελφός του έχει φύσημα και είναι καλά» είναι φράσεις χωρίς νόημα και ενδεχομένως να καθυστερήσουν μία διάγνωση, μία ειδική παρακολούθηση ή ακόμη και μία απαραίτητη θεραπεία.

     Δημήτριος Νέτσκος

Παιδίατρος – Νεογνολόγος     

Εξειδικευθείς στην Παιδοκαρδιολογία και στην Εμβρυϊκή Καρδιολογία  

Διευθυντής της Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών, ΙΑΣΩ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ