Αδενοϊός: τι είναι, πώς να προφυλαχθούμε και πώς αντιμετωπίζεται

Τι είναι;

Οι αδενοϊοί είναι μια οικογένεια ιών, οι οποίοι μπορούν να προκαλέσουν ήπια νόσο σαν κρυολόγημα ή γρίπη, σε ασθενείς όλων των ηλικιών οποιαδήποτε στιγμή του χρόνου.

Επιδημιολογία:

Η νόσηση από αδενοϊούς είναι ελάχιστα πιο συχνή κατά το χειμώνα, την άνοιξη και τους πρώτους καλοκαιρινούς μήνες, αλλά μπορεί να προκύψει και κατά το υπόλοιπο έτος. Σε υψηλότερο κίνδυνο για ανάπτυξη σοβαρής νόσου βρίσκονται οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς.

Κλινικά χαρακτηριστικά νόσου:

Αναλόγως τον ορότυπο, οι αδενοϊοί μπορούν να προκαλέσουν διάφορες νόσους όπως γαστρεντερίτιδα, κερατοεπιπεφυκίτιδα, οξεία αιμορραγική κυστίτιδα και λιγότερο συχνά μυοκαρδίτιδα ή νευρολογική νόσο, όμως συνήθως προκαλούν νόσο του αναπνευστικού. Αυτή μπορεί να ποικίλλει από ένα κοινό κρυολόγημα, μια λαρυγγοτραχειοβρογχίτιδα, έως και μια βρογχίτιδα, μια πνευμονία.

Οι περισσότερες λοιμώξεις από αδενοϊούς δεν προκαλούν συμπτώματα και το σώμα αποβάλει τον ιό χωρίς να προκληθεί κλινικά έκδηλη νόσος, ωστόσο οι ασθενείς είναι μεταδοτικοί. Αυτό εξαρτάται από την ηλικία του ασθενή και την κατάσταση του ανοσοποιητικού του. Οι αδενοιοί μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη ποικιλία σημείων και συμπτωμάτων αναλόγως την εστία, όπως συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος ή γρίπης, πυρετό, βήχα, βραχνάδα, φαρυγγαλγία, οφθαλμικό άλγος, θολή όραση και αδυναμία εργασίας, διάρροιες, εμέτους κλπ.

Μετάδοση:

Η μετάδοση των αδενοϊών γίνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω σταγονιδίων, δια της οδού κοπράνων – στόματος και μέσω επαφής με μολυσμένα αντικείμενα. Κάποιοι αδενοιοί είναι παρόντες στα κόπρανα. Ένα άτομο που ήρθε σε επαφή με τον ιό μέσω των χεριών του καθώς χρησιμοποίησε την τουαλέτα μπορεί να μεταδώσει ή ακόμα με την αλλαγή της πάνας. Ο ιός μπορεί να μεταφερθεί από τα χέρια ενός ατόμου στα χέρια ενός άλλου μέσω μίας χειραψίας ή μέσω κοινής επαφής με αντικείμενο ή επιφάνεια και έπειτα στο στόμα ή στη μύτη ή στα μάτια αυτού του ατόμου. Άλλος – σπανιότατος όμως – τρόπος μετάδοσης είναι μέσω του νερού π.χ. πισίνες.

Τα παιδιά που πηγαίνουν σε βρεφικό ή παιδικό σταθμό, ειδικά μεταξύ των ηλικιών των 6 μηνών μέχρι τα 2 έτη, έχουν αυξημένη πιθανότητα να νοσήσουν από αυτούς τους ιούς.

Πρόληψη:

Γενικά υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη της λοίμωξης από αδενοϊούς, αλλά δεν διατίθεται στο ευρύ κοινό.
Η σωστή υγιεινή των χεριών, δηλαδή το συχνό και σωστό πλύσιμο, με σαπούνι και νερό, για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες διασποράς και εξάπλωσης λοιμώξεων από αδενοϊούς. Πρέπει να αποφεύγεται η επαφή των χεριών με τους βλεννογόνους του στόματος, της μύτης και των ματιών αν δεν έχουμε προηγουμένως πλύνει τα χέρια μας. Παιχνίδια και αντικείμενα που ακουμπάνε παιδιά που νοσούν θα πρέπει να καθαρίζονται και να αποστειρώνονται.

Οι νοσούντες από τη μεριά τους μπορούν να λάβουν μέτρα για να σταματήσουν τη διασπορά και να προστατεύσουν τους υπόλοιπους, όπως το να παραμείνουν όσο γίνεται στο σπίτι τους, να διατηρούν αποστάσεις από άλλους, να μην αγκαλιάζονται και να μην φιλιούνται, να μην βήχουν ή φταρνίζονται στα χέρια τους, αντί αυτού να χρησιμοποιούν ένα χαρτομάντηλο ή τους αγκώνες τους, να μην μοιράζονται μαχαιροπίρουνα, ποτήρια, πετσέτες και μαξιλάρια με άλλους και να πλένουν τα χέρια τους τακτικά.

Για πόσο καιρό μπορεί ένας ασθενής να μεταδώσει τον ιό;

Κάποιες φορές ο ιός μπορεί να αποβάλλεται για μεγάλο χρονικό διάστημα αφού ένα άτομο θα αναρρώσει από τη λοίμωξη, αυτό συμβαίνει ειδικά σε ανοσοκατεσταλμένους, οι οποίοι παρόλο που είναι ασυμπτωματικοί, μπορούν ακόμα να μεταδώσουν τη νόσο σε άλλους.

Διαγνωστικές μέθοδοι:

Επί υποψίας του παθογόνου και με οδηγία του κλινικού ιατρού, γίνεται λήψη δειγμάτων από το προσβεβλημένο όργανο με σκοπό την ανίχνευση του ιού, μέσω μεθόδων ανίχνευσης αντιγόνου ή PCR.
Θετικό τεστ για αδενοϊό δε σημαίνει απαραίτητα ότι αυτή είναι η αιτία της νόσου καθώς οι περισσότεροι υγιείς ασθενείς είναι ανά πάσα στιγμή φορείς αδενοϊού.

Θεραπεία:

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για ασθενείς με λοίμωξη από αδενοϊό. Οι περισσότερες λοιμώξεις είναι ήπιες και δεν απαιτούν εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα.

Η θεραπεία είναι συμπτωματική. Δεν υπάρχει εγκεκριμένο από τον FDA αντιϊκό φάρμακο για τη λοίμωξη. Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να θεραπεύσουν ιογενή λοίμωξη, άρα το καλύτερο για τον ασθενή είναι να ξεκουράζεται με καλό και ποιοτικό ύπνο, να καταναλώνει αρκετά υγρά και επί ενοχλήσεων π.χ. εμπυρέτου ή φαρυγγαλγίας, να λαμβάνει φάρμακα όπως παρακεταμόλη.

Πότε να ζητήσετε βοήθεια;

• Για πυρετό που διαρκεί πάνω από κάποιες μέρες
• Σε περίπτωση αισθήματος δύσπνοιας
• Αν τα συμπτώματα χειροτερεύσουν μετά το πέρας της μίας εβδομάδας
• Αν ο ασθενής είναι ανοσοκατεσταλμένος
• Αν πρόκειται για παιδί με αναπνευστικά προβλήματα ή είναι <3 μηνών
• Όταν υπάρχουν σημεία ενδεικτικά αφυδάτωσης – κόπωση, ληθαργικότητα, έμετοι, αδυναμία, μειωμένη διούρηση ή ξηροστομία.

Αν έχετε σοβαρά συμπτώματα ή/και εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, επισκεφτείτε τον θεράποντα σας. Μπορεί να χρήζετε θεραπείας σε νοσοκομείο για να σας βοηθήσει να ανακάμψετε από σοβαρή λοίμωξη. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί θεραπεία με αντιικό όπως Cidofovir ή Ribavirin.

Διάρκεια:

Οι περισσότερες λοιμώξεις από αδενοϊό διαρκούν από λίγες μέρες έως βδομάδα. Ωστόσο:

• Σοβαρές λοιμώξεις του αναπνευστικού μπορεί να διαρκέσουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να έχουν βήχα μεγαλύτερης διάρκειας
• Η πνευμονία μπορεί να διαρκέσει από 2-4 εβδομάδες
• Η επιπεφυκίτιδα μπορεί να διαρκέσει από μερικές μέρες έως και 1 εβδομάδα
• Η γαστρεντερίτιδα μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 2 εβδομάδες

Ευάγγελος Ε. Αδαμόπουλος, Δ/της Ά Παθολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Θεσσαλίας