Καρκίνος του Πνεύμονα – Τα στάδια και οι θεραπείες

Δρ. Παναγιώτης Ι. Βλαχοστέργιος MD PhD

Επιμελητής Α’ Κλινικής Παθολογικής Ογκολογίας ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

Επικ. Καθηγητής Παθολογίας-Ογκολογίας, Πανεπιστήμιο Cornell, ΗΠΑ

Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την 1^η αιτία θανάτου από κακοήθεις νεοπλασίες παγκοσμίως.

Σχετίζεται αιτιολογικά με το κάπνισμα στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων και μπορεί να προληφθεί και να διαγνωστεί έγκαιρα  με την υψηλής ευκρίνειας αξονική τομογραφία θώρακος.

Δυστυχώς η νόσος εξακολουθεί να διαγιγνώσκεται σε πολλούς ασθενείς σε προχωρημένα στάδια. Σε αντίθεση όμως με την προηγούμενη 5ετία, η φαρέτρα των διαθέσιμων θεραπευτικών επιλογών έχει διευρυνθεί αρκετά.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα εξαρτάται από τον ιστολογικό τύπο, το πόσο έχει εξαπλωθεί, και το ατομικό ιστορικό των συμπτωμάτων και των συνοδών παθήσεων του ασθενούς.

Οι θεραπείες για τον καρκίνο του πνεύμονα περιλαμβάνουν :

• Χειρουργική επέμβαση
• Ακτινοθεραπεία
• Χημειοθεραπεία
• Στοχευμένες θεραπείες
• Ανοσοθεραπεία

Θεραπεία ανά στάδιο

Εντοπισμένος μη-μικροκυτταρικός καρκίνος πνεύμονα: Η αρχική θεραπεία για τον πρώιμο μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, ο οποίος περιορίζεται εντός του πνεύμονα, χωρίς την παρουσία μεταστατικής διήθησης σε λεμφαδένες ή στον άλλο πνεύμονα ή σε απομακρυσμένα όργανα είναι η χειρουργική εξαίρεση του πρωτοπαθούς όγκου με λοβεκτομή, τμηματεκτομή, ή σφηνοειδή εκτομή.

Η νεοεπικουρική ή εισαγωγική ή προεγχειρητική θεραπεία, που περιλαμβάνει χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία, ή στοχευμένη θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του μεγέθους του πρωτοπαθούς όγκου διευκολύνοντας τη χειρουργική εξαίρεση.

Η επικουρική θεραπεία που μπορεί να περιλαμβάνει χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία ή στοχεύουσες θεραπείες συστήνεται συχνά μετά το χειρουργείο για τη μείωση του κινδύνου υποτροπής της νόσου.

Σε περιπτώσεις που ο όγκος είναι εντοπισμένος αλλά ανεγχείρητος, η ακτινοθεραπεία που συνήθως συνοδεύεται από χημειοθεραπεία και ακολουθείται από ανοσοθεραπεία, μπορεί να αποτελεί τη ριζική θεραπεία του ασθενούς.   

Οι στοχευμένες θεραπείες για το μη-μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα χορηγούνται συνήθως από το στόμα και προϋποθέτουν το μοριακό έλεγχο του όγκου που βοηθά στην αναγνώριση αλλαγών στο γενετικό υλικό του όγκου από τις οποίες εξαρτάται η ανάπτυξή του.

Η ανοσοθεραπεία στοχεύει και εξουδετερώνει συγκεκριμένα «φρένα» της αναγνώρισης του όγκου από το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς.

Η εξατομικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση κάθε ασθενούς με βάση τα ιδιαίτερα ιστοπαθολογικά, μοριακά και κλινικά χαρακτηριστικά της νόσου συμβάλει στο καλύτερο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα και επομένως μπορεί να διαφέρει σημαντικά ακόμα και μεταξύ ασθενών με την ίδια διάγνωση αλλά θα πρέπει να αποτελεί προιόν διεπιστημονικής συζήτησης και σύστασης από το σύνολο των ιατρικών ειδικοτήτων που εμπλέκονται στα πλαίσια Ογκολογικού Συμβουλίου.

Προχωρημένος καρκίνος πνεύμονα: Η θεραπευτική αντιμετώπιση του μεταστατικού μη-μικροκυτταρικού και του εκτεταμένου μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα, στοχεύουν στην βελτίωση της ποιότητας και διάρκειας ζωής των ασθενών. Οι συστηματικές θεραπείες περιλαμβάνουν χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπέια και στοχευμένες θεραπείες.

Η χημειοθεραπεία μπορεί να αποτελεί τη θεραπεία πρώτης γραμμής σε πολλές περιπτώσεις και περιλαμβάνει τη χορήγηση φαρμάκων που μέσω της συστηματικής κυκλοφορίας του αίματος έχουν τη δυνατότητα να εξοντώνουν τα καρκινικά κύτταρα σε ολόκληρο το σώμα. Συνήθως τα σχήματα χημειοθεραπείας που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν διπλέτες (δύο αντικαρκινικά φάρμακα) η επιλογή των οποίων εξαρτάται από τον ιστολογικό τύπο του καρκίνου και τη γενική κλινική κατάσταση του ασθενούς.

Οι στοχευμένες θεραπείες είναι σχεδιασμένες να μπλοκάρουν συγκεκριμένες οδούς σηματοδότησης που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων. Αποτελούν μια θεραπευτική επιλογή-κλειδί σε ασθενείς με συγκεκριμένες μεταλλάξεις ή βιοδείκτες που ανιχνεύονται στον όγκο ή στο αίμα και προβλέπουν την ευαισθησία του σε αυτά τα φάρμακα.

Η ανοσοθεραπεία, ιδίως με τη μορφή των αναστολέων του ανοσιακού ελέγχου, έχει φέρει επανάσταση στην αντιμετώπιση τόσο του μη-μικροκυτταρικού όσο και του μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα. Αυτά τα φάρμακα κινητοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς να αναγνωρίσει και να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα.

Οι τοπικές θεραπείες όπως η ακτινοθεραπεία και το χειρουργείο μπορεί να έχουν θέση και σε προχωρημένο στάδιο όταν ο στόχος της θεραπείας είναι η ανακούφιση έντονων τοπικών συμπτωμάτων από την επέκταση ενός μεταστατικού όγκου.

Η ένταξη ασθενών με καρκίνο πνεύμονα (καθώς και άλλες νεοπλασίες) σε κλινικές μελέτες που διεξάγονται σε εξειδικευμένα ογκολογικά κέντρα, όπως το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας, επιτρέπει την πρόσβαση των ασθενών σε νεότερες ή πειραματικές θεραπείες. Η συμμετοχή των ασθενών σε κλινικές μελέτες, βοηθά στην πρόοδο της επιστημονικής γνώσης και την προσθήκη νέων θεραπευτικών επιλογών, ορισμένες εκ των οποίων περνούν στην καθιερωμένη κλινική πράξη και συμβάλουν στην περαιτέρω βελτίωση της έκβασης των ασθενών.