Μαμά, δεν θέλω να πάω σχολείο!

Τι μπορούμε να κάνουμε όταν το παιδί μας αρνείται να πάει σχολείο; Πώς αντιμετωπίζουμε την συμπεριφορά του παιδιού μας όταν αρνείται να ντυθεί και να ετοιμαστεί, αρνείται να συζητήσει σχετικά με το σχολείο και κάθε φορά που φθάνει έξω από την τάξη βάζει τα κλάματα;

Η άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο προκαλεί μεγάλο άγχος και δυσφορία στους γονείς, οι οποίοι αισθάνονται ότι δεν γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν ώστε να βοηθήσουν το παιδί τους, ούτε μπορούν να καταλάβουν από πού προέρχεται όλη αυτή η άρνηση. Η πραγματικότητα είναι ότι για πολλά παιδιά- και όχι μόνο πρωτάκια- το να πάνε στο σχολείο είναι μία ιδιαίτερα στρεσογόνα και συναισθηματικά επιφορτισμένη εμπειρία. Η άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο ξεκινάει από την προετοιμασία, με το παιδί να εμφανίζει συνήθως έντονα σωματικά και συμπεριφορικά συμπτώματα, όπως πονόκοιλο, ναυτία, διάρροια, έντονο κλάμα, επιθετικότητα και θυμό. Ένας μεγάλος αριθμός παιδιών λίγο μετά την σχολική χρονιά και με την σταδιακή προσαρμογή στο σχολείο, εμφανίζει μείωση των παραπάνω συμπτωμάτων και εντάσσεται στο σχολικό πλαίσιο. Σε κάποια παιδιά όμως αυτή η απροθυμία αυξάνεται αντί να μειώνεται, και τελικά εξελίσσεται σε σχολική φοβία.

Πού μπορεί να οφείλεται;

Η σχολική άρνηση ή φοβία μπορεί να οφείλεται σε πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες.  Σε πολλές περιπτώσεις η υπερ- προστατευτικότητα των γονιών, η οποία μπορεί να εκφράζεται με έντονο άγχος και ανασφάλειες που το παιδί και ακούει και «ρουφάει» σαν σφουγγάρι, το δυσκολεύουν να απομακρυνθεί από τον οικογενειακό κλοιό. Έτσι, το σχολείο φαντάζει στο παιδί σαν κάτι εχθρικό που του προκαλεί φόβο και δυσφορία, αντί για χαρά και ενθουσιασμό.

Σε άλλες περιπτώσεις η σχολική άρνηση του παιδιού μπορεί να οφείλεται στην πίεση που ενδεχομένως δέχεται από τους γονείς για τα μαθήματα, τους βαθμούς και τη σχολική του επίδοση. Πολλές φορές οι γονείς «προβάλλουν» στα παιδιά τους τις δικές τους φιλοδοξίες με αποτέλεσμα το παιδί να αισθάνεται την πίεση να είναι συνέχεια άριστο και πρώτο, κάτι που σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι ρεαλιστικό. Το παιδί γίνεται ιδιαίτερα ανταγωνιστικό και αισθάνεται άγχους να είναι πάντα πρώτο, συνδέοντας  το σχολείο με την αποδοχή των γονιών του. Έτσι, το σχολείο γίνεται πλέον τόσο ανταγωνιστικό που το παιδί δεν θέλει να επιστρέψει.

Επιπλέον, εάν υπάρχουν πειράγματα από συμμαθητές ή σχολικός εκφοβισμός, είναι πολύ πιθανό το παιδί να μην επιθυμεί να πάει στο σχολείο. Η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, η αλλαγή σχολείου μέσω μετακόμισης, μία αρρώστια ή ένας θάνατος γονιού, διαζύγιο, αρρώστια του παιδιού και  γέννηση νέου μωρού μπορούν επίσης να αποτελέσουν σημαντικούς λόγους που το παιδί μπορεί να εμφανίσει σχολική άρνηση ή φοβία.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

1. Φροντίζουμε το παιδί να έρχεται από μικρή ηλικία σε επαφή με συνομηλίκους του.

2. Μοιραζόμαστε με το παιδί μας εμπειρίες από τη δική μας σχολική ζωή και εμπειρία, ώστε να αντιληφθεί ότι αυτά που αισθάνεται είναι φυσιολογικά και εν μέρει αναμενόμενα.

3. Δεν χρησιμοποιούμαι το σχολείο ως απειλή με φράσεις όπως: «Τώρα τέρμα το παιχνίδι, από αύριο ξεκινάς σχολείο», ή «πρόσεξε τα γράμματα σου, τι θα πούνε οι δάσκαλοι σου»;

4. Ενθαρρύνουμε και επαινούμε κάθε μικρό βήμα του παιδιού μας και το αντιμετωπίζουμε με τρυφερότητα και αποδοχή.

5. Αποφεύγουμε τις συχνές απουσίες καθώς η παραμονή στο σπίτι μπορεί να εδραιώσει την κατάσταση και το παιδί απομακρύνεται έτσι από το σχολικό πρόγραμμα, την ύλη και τους συμμαθητές- φίλους του.

6. Προσπαθούμε μέσα από ερωτήσεις να διερευνήσουμε την πηγή του άγχους. Είναι η δασκάλα; Είναι κάποιο παιδάκι; Είναι το άγχος της επίδοσης; Δίνουμε χώρο και χρόνο στο παιδί ώστε να μας εξηγήσει.

7. Εάν καταφέρει να πάει στο σχολείο το υποδεχόμαστε με ένα τεράστιο χαμόγελο και δε δείχνουμε απογοήτευση ή θυμό σε περίπτωση που έκλαιγε όσο ήταν εκεί. Ενθαρρύνουμε το παιδί με φράσεις όπως: «Μπράβο, πόσο γενναίος είσαι που παρά το άγχος σου παρέμεινες σήμερα σχολείο»!

8. Ερχόμαστε σε επαφή με τη δασκάλα ώστε να διερευνήσουμε εάν υπάρχει κάτι άλλο που ενισχύει το φόβο του παιδιού, συζητάμε μαζί της το πρόβλημα και αναλογιζόμαστε τι έχει να μας προτείνει.

Τέλος, εάν η άρνηση του παιδιού επιμένει και οι γονείς νιώθουν ότι δεν μπορούν να βοηθήσουν, καλό είναι να αναζητήσουν την υποστήριξη ενός ειδικού ψυχικής υγείας ο οποίος θα βοηθήσει το παιδί να διαχειριστεί τα αρνητικά του συναισθήματα για το σχολείο ενώ παράλληλα θα διευκολύνει τους γονείς να κατανοήσουν την οπτική του παιδιού και πώς να το χειριστούν.

Ασπασία Κων. Τσολάκη

Ψυχολόγος- Παιδοψυχολόγος MSc

ΤΣΟΛΑΚΗ ΑΣΠΑΣΙΑ