Δ. Παπαγιάννης: «Οι επιστήμονες να εξηγήσουν με καθαρό λόγο στους πολίτες τα πλεονεκτήματα του εμβολιασμού»

Συνέντευξη του Επίκουρου Καθηγητή Δημόσιας Υγείας – Εμβόλια στο Τμήμα Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Διευθυντή του Εργαστηρίου Δημόσιας Υγείας & Ανοσοποίησης Ενηλίκων, Δημήτρη Παπαγιάννη

«Η επιστημονική κοινότητα οφείλει να εξηγήσει με καθαρό λόγο στους πολίτες τα πλεονεκτήματα του εμβολιασμού και βέβαια να είναι η πρώτη ομάδα που θα παραδειγματίσει την κοινωνία με τον εμβολιασμό της». Αυτό επισημαίνει χαρακτηριστικά ο Επίκουρος Καθηγητής Δημόσιας Υγείας – Εμβόλια στο Τμήμα Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Διευθυντής του Εργαστηρίου Δημόσιας Υγείας & Ανοσοποίησης Ενηλίκων, Δημήτρης Παπαγιάννης.

Στην ίδια συνέντευξη, ο κ. Παπαγιάννης αναλύει τα δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων, τον σχεδιασμό του υπουργείου Υγείας για τα Κέντρα Εμβολιασμού, την παράλληλη χρήση των εμβολίων με τα μονοκλωνικά αντισώματα, ενώ τονίζει ότι η συνέχιση των υγειονομικών μέτρων από τους πολίτες είναι επιβεβλημένη έως ότου η νόσος καταστεί ενδημική.

Ολόκληρη η συνέντευξη του κ. Παπαγιάννη έχει ως εξής:

Το βασικό ερώτημα των ημερών, είναι ασφαλώς το αν πρέπει να εμβολιαστούν τα τμήματα του πληθυσμού που έχουν τις μικρότερες αντιστάσεις απέναντι στον covid – 19, σε συνάρτηση βέβαια με το κατά πόσο τα συγκεκριμένα εμβόλια που θα έρθουν το επόμενο διάστημα στη χώρα μας πληρούν τις προϋποθέσεις ασφαλείας; Υπάρχει σίγουρος τρόπος να λειανθούν οι ανησυχίες των πολιτών;

Ορθά το Υπουργείο επιλέγει να εμβολιάσει σε πρώτη φάση τις δύο ομάδες με την μεγαλύτερη πιθανότητα έκθεσης στη νόσο covid-19. Οι ηλικιωμένοι από την μία είναι ο ευάλωτος πληθυσμός με τα μεγαλύτερα ποσοστά θνητότητας από την νόσο covid-19 και από την άλλη οι επαγγελματίες υγείας που είναι η ομάδα που αντιμετώπισε με αυταπάρνηση και επαγγελματισμό την παρούσα Πανδημία και στην ουσία είναι η ομάδα που πρέπει πάση θυσία  να παραμείνει υγιής για να προσφέρει τις υπηρεσίες της στους νοσούντες.

Σχετικά με το θέμα της ασφάλειας οφείλουμε να αναφέρουμε τις εξής παραμέτρους: Στα μέχρι τώρα δεδομένα των κλινικών μελετών τα οποία έχουν παρουσιάσει οι ερευνητές με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων (μερικές χιλιάδες), οι ανεπιθύμητες ενέργειες οι οποίες παρουσιάσθηκαν ήταν ήπιες και ανεκτές για την έγκριση των εμβολίων. Αξίζει να αναφέρουμε, ότι η  μεγάλη πλειοψηφία των παρενεργειών συμβαίνουν στις πρώτες ημέρες μετά τη λήψη του εμβολίου. Οφείλουμε όμως να επισημάνουμε, ότι η αδειοδότηση έγινε με τη διαδικασία του κατεπείγοντος υπό την πίεση της πανδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο, κάτι που τα προηγούμενα χρόνια σε φυσιολογικές συνθήκες απαιτούσε έως μερικά χρόνια για την έγκριση ενός εμβολίου.

«Ο μόνος τρόπος να λειάνουμε τις αμφιβολίες των πολιτών, είναι η σωστή διαχείριση ενός τόσο σημαντικού θέματος, η οποία θα πρέπει να γίνει αποκλειστικά από την επιστημονική κοινότητα και να μην γίνει θέμα πολιτικής ή «μηντιακής» εκμετάλλευσης».

Τις διαδικασίες ανάπτυξης της διστακτικότητας έναντι των εμβολίων και πως αυτές εξελίσσονται, τις γνωρίζει πολύ καλά η επιστημονική κοινότητα και έχουν αποδειχθεί σε πολλές μελέτες συμπεριλαμβανομένου και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και επουδενί δεν θα πρέπει να αγνοηθούν. Ο μόνος τρόπος να λειάνουμε τις αμφιβολίες των πολιτών, είναι η σωστή διαχείριση ενός τόσο σημαντικού θέματος, η οποία θα πρέπει να γίνει αποκλειστικά από την επιστημονική κοινότητα και να μην γίνει θέμα πολιτικής ή «μηντιακής» εκμετάλλευσης. Η επιστημονική κοινότητα οφείλει να εξηγήσει με καθαρό λόγο στους πολίτες τα πλεονεκτήματα του εμβολιασμού και βέβαια να είναι η πρώτη ομάδα που θα παραδειγματίσει την κοινωνία με τον εμβολιασμό της.

Στη συζήτηση σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων, υπάρχουν και οι αιτιάσεις σχετικά με το εμβόλιο ποιάς ή ποιών εταιρειών είναι περισσότερο ή λιγότερο ασφαλές. Υφίστανται τέτοιες διακυμάνσεις από εμβόλιο σε εμβόλιο;

Όπως προαναφέραμε, οι κλινικές δοκιμές όλων των εμβολίων συμπεριέλαβαν χιλιάδες εθελοντές και οι ανεπιθύμητες ενέργειες οι οποίες καταγράφηκαν είναι αποδεκτές για την αδειοδότηση. Σχετικά με ποιο εμβόλιο θα πρέπει να επιλέξουν οι πολίτες, έχουμε μονοπωλήσει θα έλεγα το ενδιαφέρον μας στα εμβόλια m-RNA τα οποία κατέθεσαν και πρώτα το φάκελο αδειοδότησης σε ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Καναδά. Υπάρχουν όμως και σημαντικά δεδομένα με  αξιόλογα επιστημονικά αποτελέσματα από το Ρωσικό εμβόλιο, το οποίο ανήκει στην ίδια κατηγορία με το εμβόλιο της Οξφόρδης και τα οποία χρησιμοποιούν τεχνική η οποία έχει ήδη δοκιμασθεί,  με ιικό φορέα αδενοϊό και αντιγονικό επίτοπο VLP σωματίδια της πρωτεΐνης S. Επίσης, από την Κίνα μας έρχονται πληροφορίες για παράλληλη ανάπτυξη εμβολίων και με τις δύο τεχνολογίες, με «ελεγχόμενες βέβαια πληροφορίες» για τις δόσεις που έχουν χορηγηθεί, οι οποίες  σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της  Sinopharm’s -China National Biotec Group (CNBG) φθάνουν το  ένα εκατομμύριο δόσεις εμβολίου.

Η πολιτεία οφείλει σαφέστατα, στα πλαίσια του υγιούς ανταγωνισμού και της διαφάνειας, όταν αυτά τα εμβόλια αδειοδοτηθούν, να τα προσθέσει στην φαρέτρα της πρωτογενούς πρόληψης των επιστημόνων της χώρας μας για την νόσο covid-19.

 «Η πρωτογενής πρόληψη που είναι ο εμβολιασμός, σε συνδυασμό με την δυνατότητα χρήσης των μονοκλωνικών αντισωμάτων για τη θεραπεία του νοσήματος σε πρώιμο στάδιο, είναι η βέλτιστη επιλογή για ένα σύστημα υγείας»

Πολύς λόγος γίνεται για τα διάφορα φάρμακα ή κοκτέιλ φαρμάκων που έχουν επιτυχώς χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς τους προηγούμενους μήνες σε ορισμένες χώρες και κατά πόσο θα έπρεπε η χώρα μας να φροντίσει για την εισαγωγή τους, σαν μια προσπάθεια για την ανακούφιση των δικών μας ασθενών και συνεπακόλουθα του ιδιαίτερα επιβαρυμένου συστήματος δημόσιας υγείας. Θέλετε να το σχολιάσετε;

Και βέβαια θα πρέπει να τα έχουμε, αλλά εδώ πρέπει να διαχωρίσουμε τις κατηγορίες: η θεραπεία στην οποία αναφέρεστε είναι τα μονοκλωνικά αντισώματα,  τα οποία στην ανοσολογία χαρακτηρίζονται ως “παθητική ανοσοποίηση” έτοιμη δηλαδή άμυνα για την ενίσχυση του οργανισμού στην αντιμετώπιση της ασθένειας. Υπάρχουν όμως δύο σημαντικές παράμετροι, η μία είναι ότι για να χορηγηθούν τα μονοκλωνικά αντισώματα παίρνουμε το ρίσκο της νόσησης, και η δεύτερη ότι θα πρέπει να χορηγηθούν σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και σίγουρα όχι όταν κάποιος είναι διασωληνωμένος. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα πιο απλουστευμένο, το παράδειγμα των μονοκλωνικών αντισωμάτων θα το συνδύαζα με τον αντιτετανικό ορό, ο οποίος είναι έτοιμα αντισώματα, τα οποία όμως θα πρέπει να χορηγηθούν στο επίνοσο άτομο για τέτανο σε πρώιμο στάδιο του τραύματος. Αντ’ αυτού μπορούμε να εμβολιασθούμε με το εμβόλιο του Τετάνου το οποίο μας δίνει προστασία για δέκα έτη. Συνεπώς η πρωτογενής πρόληψη που είναι ο εμβολιασμός, σε συνδυασμό με την δυνατότητα χρήσης των μονοκλωνικών αντισωμάτων για τη θεραπεία του νοσήματος σε πρώιμο στάδιο, είναι η βέλτιστη επιλογή για ένα σύστημα υγείας.

Προ ημερών, ο υπουργός Υγείας ανακοίνωσε μια διαδικασία προετοιμασίας της χώρας για την υποδοχή, διατήρηση και εφαρμογή των εμβολίων στο υγειονομικό προσωπικό, τις ευπαθείς ομάδες, καταρχάς και στον υπόλοιπο πληθυσμό στη συνέχεια, από εκατοντάδες εμβολιαστικά κέντρα ανά την επικράτεια. Είναι εφικτή η υλοποίηση αυτού του σχεδιασμού εντός του χρονοδιαγράμματος και πότε πιστεύετε ότι θα έχει φτάσει ο εμβολιασμός του πληθυσμού στα επίπεδα που να μπορεί να λειτουργήσει η λεγόμενη «ανοσία της αγέλης»;

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου 1.018 εμβολιαστικά κέντρα θα είναι αυτά που θα επιφορτισθούν το έργο του εμβολιασμού. Ελπίζουμε ότι όλα θα πάνε καλά και οι προσδοκίες για να εμβολιασθούν οι συμπολίτες μας θα ευοδωθούν. Αξίζει δε να επισημάνουμε ότι αυτό το γεγονός είναι πρωτόγνωρο για τις υπηρεσίες υγείας, να διαχειριστούν δηλαδή την προσέλευση των υποψήφιων για εμβολιασμό σε συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα και με τις παρούσες υγειονομικές συνθήκες. Επιπλέον το εμβόλιο το οποίο  θα έρθει πρώτο και αυτό φαίνεται να είναι της Pfizer/ BioNTech απαιτεί συνθήκες βαθιάς κατάψυξης -70 ^οC και συγκεκριμένο τρόπο ανασύστασης το εμβολίου. Δεν είναι δηλαδή έτοιμη προγεμισμένη σύριγγα που μπορεί να βοηθήσει τον επαγγελματία υγείας στη χορήγηση του. Επιπλέον απαιτεί αυστηρή τήρηση του χρονοδιαγράμματος από τους πολίτες που πρέπει να εμβολιασθούν διότι από τη στιγμή της απόψυξης θα πρέπει να χορηγηθεί εντός συγκεκριμένου χρόνου. Όλα αυτά θα πρέπει να τα λάβει υπόψιν η πολιτεία για να επιτύχει την επιθυμητή εμβολιαστική κάλυψη. Με βάση λοιπόν το χρονοδιάγραμμα του υπουργείου η επιθυμητή εμβολιαστική κάλυψη και εφόσον πάνε όλα καλά θα επιτευχθεί τους επόμενους 7-8 μήνες από την έναρξη του εμβολιασμού. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι συμπολίτες μας θα πρέπει να συνεχίσουν να τηρούν με συνέπεια τα υγειονομικά μέτρα του ΕΟΔΥ ακόμη και αν έχει αρχίσει ο εμβολιασμός.

Μια από τις βασικές αιτίες – όχι η μόνη, αλλά από τις βασικές – για την πολύ σκληρή για όλους μας επέλαση του δεύτερου κύματος της πανδημίας στη χώρα μας, είναι και η συμπεριφορά των πολιτών, ίσως και ως συνέπεια μιας φυσιολογικής κόπωσης. Μπορείτε να εκτιμήσετε τον χρόνο κατά τον οποίο θα επιστρέψουμε σε κάποιας μορφής κανονικότητα και ποιά κομμάτια από τη σημερινή μας πραγματικότητα θα πρέπει να τα συνηθίσουμε γιατί θα μας ακολουθούν για καιρό;    

Πιστεύω ότι οι περισσότεροι συμπολίτες μας αψήφησαν την σοβαρότητα του δεύτερου  κύματος και δεν έδειξαν την ίδια συμμόρφωση με την πρώτη περίοδο. Από την άλλη δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την τεράστια πίεση που δέχεται η κοινωνία εδώ και μια δεκαετία η οποία συσσώρευσε μεγάλα προβλήματα στο οικονομικό και βιοτικό επίπεδο της χώρας. Η αγωνία της οικονομικής κατάρρευσης της αγοράς ειδικά στην μικρομεσαία επιχείρηση είναι ορατή, και όλα αυτά επιδρούν αθροιστικά στην κοινωνία. Για το χρόνο επιστροφής στην κανονικότητα ευελπιστούμε ότι αυτό θα είναι εφικτό εφόσον έρθει το εμβόλιο και αποδώσει βέβαια όλα αυτά που υπόσχεται. Προϋπόθεσή επίσης είναι να πετύχουμε εμβολιαστική κάλυψη τουλάχιστον 50% και βέβαια η συνέχιση των υγειονομικών μέτρων από τους πολίτες είναι επιβεβλημένη έως ότου η νόσος καταστεί ενδημική.

Ως επίλογο θα ήθελα να σημειώσω κάποια σημεία. Η ανθρωπότητα είχε να ζήσει τέτοια υγειονομική κρίση σχεδόν ένα αιώνα από την Ισπανική γρίπη, αντέδρασε τάχιστα, όλα αυτά τα οποία έγιναν σε επίπεδο έρευνας αλλά και επένδυσης κεφαλαίου οικονομικού και επιστημονικού, απέδωσαν σε μικρό χρονικό διάστημα τα αποτελέσματα που σήμερα παρουσιάσαμε. Σε αυτό σαφέστατα βοήθησε η ταχύτατη αποκωδικοποίηση της γενετικής σύνθεσης  του ιού, η χρήση πληροφοριών για το σχεδιασμό́ και την παραγωγή́ των εμβολίων η οποία βασίστηκε στην τεχνογνωσία που αποκτήθηκε στο παρελθόν και η  τεράστια συμμετοχή εθελοντών στις κλινικές δοκιμές.

Αν τα εμβόλια m-RNA δώσουν τα ίδια αποτελέσματα στην κοινότητα όπως και στις κλινικές δοκιμές, μπορούμε να μιλήσουμε πραγματικά για μια επανάσταση στον σχεδιασμό των εμβολίων και στην αντιμετώπιση αναδυόμενων νοσημάτων.

Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε την διαχρονική προσφορά των εμβολίων στη ιστορία της ανθρωπότητας και στην προαγωγή της υγείας ατομικά και συλλογικά.   

Dr.Doctor

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευματικής Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του περιεχομένου, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη.