Πολλαπλή Σκλήρυνση και Μητρότητα: Μύθοι και Αλήθειες

Η 30η Μαΐου έχει θεσπιστεί ως παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης του κοινού για την Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ) ή κατά πλάκας Σκλήρυνση.

Ένα αυτοάνοσο νόσημα που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα και που τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται πιο συχνά σε γυναίκες και μάλιστα στην ευαίσθητη αναπαραγωγική ηλικία τους (25-30 έτη).

Είναι εύλογο να εγείρεται μεγάλη ανησυχία στις  ασθενείς  αν θα έχουν την δυνατότητα να ζήσουν το θαύμα της μητρότητας ή αν το νόσημα τις περιορίζει στην επιλογή αυτή.

Στο άρθρο αυτό θα σχολιάσουμε κάποιους προβληματισμούς των γυναικών με ΠΣ που πολλές φορές η διάγνωση του νοσήματος τις αναγκάζει να μεταθέσουν την σκέψη για εγκυμοσύνη προς το μέλλον.

Μύθος: Η νόσος επηρεάζει τη γονιμότητά μου

Η διάγνωση της νόσου δεν σχετίζεται με την ικανότητα σύλληψης. Πιθανό να επηρεάζεται σε κάποιον βαθμό η διάθεση της γυναίκας για σεξουαλική συνεύρεση, πολλές φορές για ψυχολογικούς λόγους μετά την διάγνωση της νόσου.

Όμως μακροχρόνιες συγκριτικές μελέτες έχουν δείξει ότι η πιθανότητα σύλληψης, το ποσοστό πρόωρων αποβολών και οι συγγενείς εμβρυικές ανωμαλίες δεν είναι αυξημένες στον πληθυσμό των γυναικών με την νόσο συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό.

Αλήθεια: Εάν είμαι σε αγωγή με ανοσοτροποποιητικά πρέπει να προγραμματίσω πότε θα μείνω έγκυος

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες οι γυναίκες με ΠΣ πρέπει να διακόψουν την αγωγή που λαμβάνουν πριν την σύλληψη, εκτός εάν ο κίνδυνος από την ενδεχόμενη δραστηριότητα της νόσου κατά την εγκυμοσύνη υπερβαίνει τον κίνδυνο που μπορεί να επιφέρει η συνέχιση της λήψης της αγωγής στο έμβρυο.

Τα μόνα φάρμακα τα οποία έχουν σχετικά ασφαλή δεδομένα (λόγω του ότι κυκλοφορούν περισσότερα χρόνια) είναι η οξική γλατιραμέρη και οι β- ιντερφερόνες. Είναι σημαντικό η κάθε περίπτωση να αξιολογείται εξατομικευμένα.

Ο χρόνος διακοπής του εκάστοτε φαρμάκου πριν να επιχειρηθεί σύλληψη είναι πολύ διαφορετικός και για αυτό συστήνεται στενή συνεργασία της ασθενούς, του Γυναικολόγου και του Νευρολόγου για τον χειρισμό της κάθε περίπτωσης.

Αλήθεια: Κατά τη διάρκεια της κύησης η νόσος είναι πιο ήπια

Είναι γεγονός ότι κατά την διάρκεια της κύησης και ειδικά κατά το 3ο τρίμηνο οι υποτροπές του νοσήματος είναι λιγότερες και η τα συμπτώματα  είναι πιο ήπια.

Αυτό φαίνεται να σχετίζεται με το γεγονός ότι κατά την διάρκεια της κύησης το ανοσοποιητικό της μητέρας τροποποιείται σε ένα βαθμό ώστε να “αποδεχθεί” τα ξένα αντιγόνα που στην προκειμένη περίπτωση προέρχονται από το ίδιο το έμβρυο.

Η ανοσοανοχή αυτή φαίνεται να μειώνει και την δραστηριότητα της ΠΣ χωρίς όμως να έχει προσδιοριστεί ο ακριβής μηχανισμός. Στην περίοδο της λοχείας όμως και ειδικά το πρώτο τρίμηνο το ποσοστό των υποτροπών φαίνεται να αυξάνεται επικίνδυνα και για αυτό θα πρέπει η ασθενής να είναι σε στενή παρακολούθηση, είτε αποφασίσει να θηλάσει είτε όχι.

Μύθος: Η νόσος δεν μου επιτρέπει να έχω έναν φυσιολογικό τοκετό

Στις περισσότερες ασθενείς με ΠΣ όπου το σκόρ αναπηρίας είναι χαμηλό δεν υπάρχει ένδειξη για καισαρική, ούτε κρίνεται αναγκαία η λήψη ιδιαίτερων μέτρων κατά τον τοκετό. Επισκληρίδιος, αλλά και γενική αναισθησία μπορούν να γίνουν χωρίς πρόβλημα με βάση τις συστάσεις του γυναικολόγου.

Ο φυσιολογικός τοκετός αποφεύγεται μόνο σε περιπτώσεις σημαντικής υπαισθησίας ή κινητικής αναπηρίας από την μέση και κάτω, οπότε δυσχεραίνει η συνεργασία της επιτόκου κατά την διεξαγωγή του τοκετού.

Μύθος: Αν πάσχω από πολλαπλή σκλήρυνση το παιδί μου θα κληρονομήσει το νόσημα

Μεγάλη ανησυχία των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας που έχουν διαγνωσθεί με ΠΣ είναι μήπως το παιδί κληρονομήσει το νόσημα και πάσχει και αυτό. Είναι πλέον γνωστό ότι η πολλαπλή σκλήρυνση έχει σύνθετη αιτιολογία και μπορεί να εμφανίζει μια γενετική προδιάθεση αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι κληρονομικό νόσημα.

Η πιθανότητα να εμφανίσει το νόσημα ένα τυχαίος άνθρωπος στην κοινότητα είναι περίπου 0,1 % ενώ αν ένας από τους γονείς έχει το νόσημα η πιθανότητα αυξάνεται σε 1-5%. Το ρίσκο αυτό προφανώς αυξάνεται αλλά και πάλι θεωρείται πολύ χαμηλό σε απόλυτο αριθμό.

Αλήθεια: Μπορώ να υποβληθώ σε εξωσωματική γονιμοποίηση εάν πάσχω από το νόσημα

Κατά την διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης  χρησιμοποιούνται ορμονικά υποκατάστατα και ως εκ τούτου έχει θεωρηθεί ότι μπορεί να αυξάνεται σε μικρό βαθμό η πιθανότητα εμφάνισης υποτροπής της νόσου μετά από κάποιους θεραπευτικούς κύκλους.

Τα δεδομένα βασίζονται σε μελέτες με περιορισμένο αριθμό ασθενών και μέχρι τώρα δεν έχουν εξαχθεί σαφή συμπεράσματα. Πάντως η εξωσωματική δεν αντενδείκνυται σε ασθενείς που πάσχουν από το νόσημα, ούτε συστήνεται κάποια τροποποίηση στην ήδη λαμβάνουσα φαρμακευτική αγωγή.

Η επιθυμία μιας γυναίκας να γίνει μητέρα δεν πρέπει να είναι ταμπού. Οι γυναίκες που έχουν διαγνωσθεί με ΠΣ πρέπει να μην φοβούνται να εκφράσουν ανοιχτά την επιθυμία αυτή στον θεράποντα ιατρό τους και από την αρχή της διάγνωσης να προσδιοριστεί το καλύτερο θεραπευτικό πλάνο ώστε η επιθυμία αυτή να μπορέσει να πραγματοποιηθεί με ασφάλεια και για την ίδια και για το έμβρυο.

Ευαγγελία Σωτηρίου, Νευρολόγος, Αν. Διευθύντρια Νευρολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική