Ρινοκολπίτιδα (Ιγμορίτιδα)
Τι είναι η παραρρίνιοι κόλποι;
Οι παραρρίνιοι κόλποι είναι κοιλότητες γεμάτες από αέρα μέσα στο κρανίο. Όλοι οι κόλποι συνδέονται με τη μύτη μέσω πόρων. Ο λόγος ύπαρξής τους δεν είναι σαφής. Ωστόσο πιστεύεται ότι ελαττώνουν το βάρος του κρανίου, προστατεύουν τον εγκέφαλο απορροφώντας ενέργεια από πιθανή πρόσκρουση, θερμαίνουν και υγραίνουν τον εισπνεόμενο αέρα και χρωματίζουν τη φωνή.
Ο άνθρωπος έχει 4 ζεύγη παραρρινίων κόλπων. Aυτά είναι:
- τα ιγμόρεια, μέσα στα οστά των άνω γνάθων
- οι μετωπιαίοι κόλποι μέσα στα μετωπιαία οστά, πάνω απ’ τα μάτια
- οι ηθμοειδείς κυψέλες, ανάμεσα απ’ τα μάτια
- οι σφηνοειδείς κόλποι, βαθιά, το κέντρο του κρανίου
Τι είναι η ρινοκολπίτιδα (ιγμορίτιδα);
Το εσωτερικό των παραρρινίων κόλπων επενδύεται από ένα κάλυμμα που ονομάζεται βλεννογόνος. Ο βλεννογόνος παράγει βλέννη. Η βλέννη αυτή παροχετεύεται μέσω των στομίων των κόλπων, μέσα στη μύτη. Εάν τα στόμια των πόρων αποφραχθούν σαν αποτέλεσμα κάποιου κρυολογήματος ή αλλεργίας, οι κόλποι αδυνατούν να παροχετεύσουν τη βλέννη που παράγουν μέσα στη μύτη, ο βλεννογόνος πρήζεται και η βλέννη επιμολύνεται. Η όλη αυτή κατάσταση ονομάζεται ρινοκολπίτιδα ή απλούστερα ιγμορίτιδα.
Ποιοι είναι οι τύποι της ρινοκολπίτιδας;
Η ρινοκολπίτιδα μπορεί να είναι οξεία (διαρκεί για λίγες ημέρες) ή χρόνια (διαρκεί περισσότερο). Συγκεριμένα:
- Οξεία ρινοκολπίτιδα ονομάζεται η φλεγμονή των παραρρινίων κόλπων που διαρκεί λιγότερο από 12 εβδομάδες. Οι περισσότερες περιπτώσεις ωστόσο διαρκούν λιγότερο από 4 εβδομάδες. Ο τύπος αυτός της φλεγμονής συνήθως πυροδοτείται από μια ιογενή λοίμωξη όπως το κοινό κρυολόγημα.
- Χρόνια ρινοκολπίτιδα ονομάζεται η φλεγμονή των παραρρινίων κόλπων που διαρκεί περισσότερο από 12 εβδομάδες. Συνήθως ξεκινάει σαν μια οξεία φλεγμονή η οποία δεν βελτιώνεται. Στη συγκεκριμένη κατηγορία σημαντικό ρόλο παίζει η αλλεργία.
Μερικοί ασθενείς εμφανίζουν υποτροπιάζοντα επεισόδια οξείας ρινοκολπίτιδας. Η εμφάνιση περισσότερων από 4 επεισόδια το χρόνο ονομάζεται υποτροπιάζουσα ρινοκολπίτιδα.
Ποιες είναι οι αιτίες της ρινοκολπίτιδας;
Η οξεία φλεγμονή του βλεννογόνου της μύτης και των παραρρινίων κόλπων είναι αποτέλεσμα ενός κρυολογήματος ή γριππώδους συνδρομής και είναι επομένως ιογενούς αιτιολογίας. Μόνο ένα μικρό ποσοστό είναι βακτηριακής αιτιολογίας και θα χρειαστεί αντιβιοτική αγωγή.
Όσο αφορά τη χρόνια ρινοκολπίτιδα, αυτή κατά κανόνα είναι αποτέλεσμα κάποιου οξέος επεισοδίου ρινοκολπίτιδας που έχει προηγηθεί. Επίσης η χρόνια φλεγμονή μπορεί να συνδέεται με:
- αλλεργίες
- απόφραξη της μύτης και των παραρρινίων κόλπων (πχ ρινικοί πολύποδες)
- κάπνισμα
- άσθμα
- λοιμώξεις δοντιών και ούλων
- αθλήματα (πχ κολύμπι, κατάδυση)
- κακώσεις δοντιών, γνάθου, μύτης
- παθήσεις που σχετίζονται με δυσκολία στην μεταφορά της βλέννης (πχ κυστική ίνωση, σύνδρομο δυσκινησίας κροσσών).
Ποια είναι τα συμπτώματα της ρινοκολπίτιδας;
Τα κύρια συμπτώματα είναι πόνος και αίσθημα πίεσης στο πρόσωπο. Στην οξεία φλεγμονή ο πόνος είναι συνήθως πολύ πιο έντονος από αυτόν της χρόνιας. Το σημείο που εντοπίζεται ο πόνος και η πίεση εξαρτάται από τον κόλπο που εντοπίζεται η φλεγμονή. Μπορεί να παρατηρήσετε πόνο στο μέτωπο, κάτω απ’ τα μάτια, στα μάγουλα και στα δόντια, μεταξύ ή πίσω απ’ τα μάτια.
‘Αλλα συμπτώματα της ρινοκολπίτιδας είναι τα εξής:
- Ρινική συμφόρηση (μπούκωμα)
- Κίτρινες ή πράσινες ρινικές εκκρίσεις
- Μείωση ή πλήρη απώλεια όσφρησης
- Βήχας
- Δύσοσμη αναπνοή
- Γενική κακουχία
- Σπανιότερα πυρετός
Τόσο ή ιογενής όσο και η βακτηριακή ρινοκολπίτιδα δίνουν συχνά τα ίδια συμπτώματα. Ωστόσο είναι πιο πιθανό να έχετε βακτηριακή ρινοκολπίτιδα εάν:
- Τα συμπτώματά σας διαρκούν πάνω από 10 ημέρες
- Έχετε παχύρρευστη πράσινη έκκριση από τη μύτη
- Ο πόνος είναι πολύ έντονος και εντοπίζεται κυρίως σε ένα σημείο (στα δόντια και τη γνάθο)
- Όταν συνοδεύεται από πυρετό
- Εάν τα συμπτώματα βελτιώθηκαν κάποια στιγμή και μετά επιδεινώθηκαν πάλι.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ρινοκολπίτιδας;
Η διάγνωση γίνεται με την λήψη του ιστορικού και την κλινικής εξέταση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η λήψη ακτινογραφιών που συνηθιζόταν στο παρελθόν είναι περιττή και δεν θα πρέπει να ζητούνται. Αντιθέτως ο Ωτορινολαρυγγολόγος έχει στη διάθεση του πιο σύγχρονα μέσα όπως τα ενδοσκόπια που του δίνουν τη δυνατότητα να θέσει τη διάγνωση της ρινοκολπίτιδας άμεσα, ανώδυνα και με ασφάλεια. Συγκεκριμένα ο Ωτορινολαρυγγολόγος θα εξετάσει το εσωτερικό της μύτης με τη χρήση λεπτών εύκαμπτων ή άκαμπτων ενδοσκοπίων (καμερών) και θα διαπιστώσει ευρήματα ενδεικτικά ρινοκολπίτιδας όπως οίδημα (πρήξιμο) ή πύον στην περιοχή των στομίων των κόλπων όπως επίσης και την ύπαρξη άλλων παθολογικών καταστάσεων με πιο χαρακτηριστική την ύπαρξη ρινικών πολυπόδων.
Εάν κριθεί απαραίτητο να ζητηθεί κάποια ακτινολογική εξέταση αυτή θα είναι η αξονική τομογραφία (CT). Αυτή χρησιμοποιείται όταν υπάρχει υπόνοια επιπλοκής σε μια οξεία ρινοκολπίτιδα όπως επίσης και στη διερεύνηση της χρόνιας ρινοκολπίτιδας.
Τι μπορώ να κάνω από την πλευρά μου όταν έχω οξεία ρινοκολπίτιδα;
Συνήθως η οξεία ρινοκολπίτιδα βελτιώνεται από μόνη της μέσα σε διάστημα 2-3 εβδομάδων. Ίσως αισθάνεστε σαν να έχετε ένα έντονο κρυολόγημα το οποίο δεν βελτιώνεται όπως θα περιμένατε μέσα σε λίγες ημέρες.
Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε τα συμπτώματά σας. Συγκεκριμένα:
- Πάρτε παρακεταμόλη (depon, apotel) ή αντιφλεγμονώδη όπως ιβουπροφαίνη (algorfen, nurofen, brufen) από το φαρμακείο και χωρίς ιατρική συνταγή. Αυτό θα ανακουφίσει τον πόνο ή και τον πυρετό.
- Χρησιμοποιήστε ρινικά αποσυμφορητικά. Προσοχή μην κάνετε κατάχρηση και όχι για περισσότερες ημέρες από αυτές που αναγράφει το σκεύασμα.
- Κάνετε άφθονες ρινοπλύσεις. Διαβάστε το αντίστοιχο άρθρο στην αρθρογραφία της ιστοσελίδας μας.
- Πιείτε άφθονα υγρά και ξεκουραστείτε όσο μπορείτε.
Τι μπορώ να κάνω από την πλευρά μου όταν έχω οξεία ρινοκολπίτιδα;
Όταν πάσχετε από χρόνια ρινοκολπίτιδα τα συμπτώματα σας μπορεί να εμμένουν και να διαρκούν ακόμα και αρκετούς μήνες. Μέσα σε αυτό το διάστημα ενδεχομένως να πάθετε κάποια επεισόδια οξείας φλεγμονής. Επομένως τα παραπάνω μέτρα ισχύουν και σε αυτή την περίπτωση.
Άλλα μέτρα που μπορείτε να πάρετε από μόνος σας περιλαμβάνουν τα εξής:
- Διακοπή καπνίσματος. Σε περίπτωση αδυναμίας απευθυνθείτε σε ιατρείο διακοπής καπνίσματος.
- Μείνετε μακριά από χώρους με καπνό και άλλους τοξικούς παράγοντες
- Αποφύγετε τα αλλεργιογόνα σε περίπτωση αλλεργίας.
- Φροντίστε την υγιεινή των δοντιών σας αφού υπάρχουν περιπτώσεις χρόνιας ρινοκολπίτιδας που συνδέονται με οδοντικές φλεγμονές.
- Αποφύγετε το αλκοόλ αφού η κατανάλωσή του μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά σας.
Ποια είναι η θεραπεία της ρινοκολπίτιδας;
Φαρμακευτική θεραπεία
Οξεία ρινοκολπίτιδα
Οι περισσότερες περιπτώσεις οξείας ρινοκολπίτιδας είναι ιογενούς αιτιολογίας και η αντιμετώπιση τους περιλαμβάνει τα μέτρα που αναφέραμε παραπάνω με κύριο ρόλο να έχουν οι ρινοπλύσεις και τα ρινικά αποσυμφορητικά. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος σας θα συνταγογραφήσει αντιβιοτικά εάν:
- τα συμπτώματά σας διαρκούν για πάνω από 10 ημέρες, χωρίς βελτίωση.
- τα συμπτώματά σας επιδεινώνονται.
- έχετε εικόνα πάσχοντος με γενική κακουχία.
- πάσχετε από κάποιο νόσημα που προκαλεί ανοσοανεπάρκεια και σας καθιστά επιρρεπείς σε επιπλοκές.
Χρόνια ρινοκολπίτιδα
Εάν πάσχετε από παθήσεις που σχετίζονται με τη χρόνια ρινοκολπίτιδα όπως άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα και οδοντικές φλεγμονές οφείλετε να τις αντιμετωπίσετε. Με αυτόν τον τρόπο θα δείτε σημαντική βελτίωση τόσο των συμπτωμάτων σας όσο και των υποτροπών της νόσου.
Βασικό στοιχείο στη συντηρητική αντιμετώπιση της χρόνιας ρινοκολπίτιδας αποτελούν οι ρινοπλύσεις (διαβάστε το αντίστοιχο άρθρο στην ιστοσελίδα μας). Οι ρινοπλύσεις καθαρίζουν τη μύτη σας από τους ερεθιστικούς παράγοντες, απομακρύνουν μηχανικά τα αλλεργιογόνα, ενυδατώνουν το βλεννογόνο, καταπραΰνουν τα συμπτώματά σας και αναζωογονούν. Επίσης έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν σημαντικά τη διάρκεια της νόσου και ελαττώνουν τις υποτροπές.
Το δεύτερο πιο σημαντικό στοιχείο είναι τα ρινικά κορτικοστεροειδή. Ιδίως όταν συνυπάρχει αλλεργική ρινίτιδα η χρήση τους είναι επιβεβλημένη για μεγάλο χρονικό διάστημα που μπορεί να είναι και 3 μήνες.
Σε ορισμένες περιπτώσεις ο Ωτορινολαρυγγολόγος σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει ένα σχήμα αντιβιοτικών για διάστημα 3-4 εβδομάδων. Σκοπός της θεραπείας είναι να μειώσει την πιθανότητα υποτροπής.
Υπάρχει θέση στη χειρουργική αντιμετώπιση της χρόνιας ρινοκολπίτιδας;
Οι περισσότεροι ασθενείς με χρόνια ρινοκολπίτιδα δε θα χρειαστούν κάποια χειρουργική επέμβαση. Ωστόσο σε ανθεκτικές περιπτώσεις, που η συντηρητική αντιμετώπιση δεν καταφέρνει να δώσει λύση, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει τη χειρουργική επέμβαση. Στόχος της χειρουργικής επέμβασης είναι η διάνοιξη των φυσικών στομίων τον παραρρινίων κόλπων προκειμένου να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός αερισμός τους και η παροχέτευση της βλέννης στη ρινική. Η χειρουργική επέμβαση ονομάζεται λειτουργική ενδοσκοπική χειρουργική ρινός και παραρρινίων κόλπων (FESS). H επέμβαση αυτή γίνεται μέσα από τη μύτη, χωρίς εξωτερικές τομές και με τη χρήση σύγχρονων ενδοσκοπίων(καμερών) που εξασφαλίζουν βέλτιστο αποτέλεσμα αλλά και μέγιστη ασφάλεια σε μια περιοχή που γειτνιάζει με ευαίσθητες περιοχές όπως το μάτι και η βάση του κρανίου (εγκεφαλος).
Ποιες είναι οι επιπλοκές της ρινοκολπίτιδας;
Αν και η οξεία ρινοκολπίτιδα είναι μια νόσος αυτοπεριοριζόμενη, είτε με τη χρήση αντιβιοτικών είτε όχι, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μεταπέσει σε χρόνια νόσο. Πέραν αυτού, σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές. Οι πιο χαρακτηριστικές από αυτές είναι:
- Επέκταση της φλεγμονής στον οφθαλμικό κόγχο (μάτι). Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με ερυθρότητα, οίδημα (πρήξιμο), πόνο στο βλέφαρο και σε σοβαρότερες περιπτώσεις ελάττωση της κινητικότητας του οφθαλμού και ελάττωση της όρασης.
- Φλεγμονή των τοιχωμάτων των παραρρινίων κόλπων που μπορεί να εκδηλωθεί με πόνο, οίδημα (πρήξιμο), ερυθρότητα και ευαισθησία των οστών του προσώπου.
- Επέκταση της φλεγμονής στο ενδοκράνιο που μπορεί να προκαλέσει μηνιγγίτιδα ή απόστημα στον εγκέφαλο. Χαρακτηριστικά συμπτώματα σε αυτή την περίπτωση είναι ο έντονος πονοκέφαλος, δυσκαμψία στον αυχένα, ναυτία-έμετοι, υψηλός πυρετός και ελάττωση του επιπέδου συνείδησης.
