Συντήρηση ωαρίων: Το πολυτιμότερο δώρο που μπορεί να κάνει μια γυναίκα στον εαυτό της

Γράφει η Γυναικολόγος Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Δρ Μαρίνα Δημητράκη

Ο όρος «συντήρηση γονιμότητας» περιλαμβάνει όλες εκείνες τις διαδικασίες και τις θεραπευτικές παρεμβάσεις, οι οποίες έχουν ως στόχο τη συντήρηση και διαφύλαξη στον χρόνο της πιθανότητας που έχει μια γυναίκα να πετύχει εγκυμοσύνη και εν τέλει να δημιουργήσει οικογένεια.

Ποιες είναι οι ενδείξεις για τη συντήρηση γονιμότητας;

Οι ενδείξεις για να υποβληθεί μια γυναίκα σε θεραπεία κρυοσυντήρησης ωαρίων μπορεί να είναι ιατρικές ή αποκλειστικά κοινωνικές.

Ιατρικές ενδείξεις αποτελούν:

• Η διάγνωση νεοπλασματικής ασθένειας,
• Η διάγνωση καρκίνου και η ανάγκη υποβολής σε χημειοθεραπεία (η οποία επηρεάζει αρνητικά τη δυναμική των ωοθηκών),
• Επικείμενη χειρουργική επέμβαση, όπως το χειρουργείο για ενδομητρίωση,
• Αυτοάνοσο νόσημα που μπορεί μελλοντικά να επηρεάσει τη γονιμότητα,
• Κάποιο γενετικό σύνδρομο.

Κοινωνικές ενδείξεις αποτελούν όλοι οι λόγοι: Προσωπικοί, επαγγελματικοί, ψυχολογικοί καθώς και η απουσία συντρόφου, που συμβάλλουν στην απόφαση της γυναίκας να μεταθέσει την απόκτηση παιδιού και τη δημιουργία οικογένειας στο μέλλον και σε χρόνο που η ίδια θα επιλέξει.

Σημαντική η ενημέρωση

Στην περίπτωση της συντήρησης γονιμότητας για λόγους κοινωνικούς είναι βασική προϋπόθεση είναι η ολοκληρωμένη ενημέρωση από εξειδικευμένο γιατρό στην ανθρώπινη αναπαραγωγή:

• Για την επίπτωση της ηλικίας στην αναπαραγωγική λειτουργία,
• Για την επίδραση της ηλικίας στη γονιμότητα,
• Για τις επιλογές κρυοσυντήρησης γενετικού υλικού,
• Για την κρυοσυντήρηση και τον ρόλο της,
• Για τις ιατρικές θεραπείες υπο-γονιμότητας
• Για τα δεδομένα σχετικά με την κύηση σε μεγαλύτερη ηλικία
• Για άλλες επιλογές και προοπτική απόκτησης παιδιού και δημιουργίας οικογένειας σε μεγαλύτερη ηλικία.

Λαμβάνοντας την απόφαση για κρυοσυντήρηση

Στη διαδικασία της λήψης απόφασης για τη διατήρηση της γονιμότητας, θα πρέπει οι γυναίκες να λάβουν υπόψη τρεις παράγοντες:

• Τις προσωπικές επιλογές: Είναι σημαντικό να υπάρχει λεπτομερής ενημέρωση σχετικά με τις πιθανότητες επιτυχίας και επίτευξης κύησης στην περίπτωση απόψυξης και γονιμοποίησης των κρυοσυντηρημένων ωαρίων, τους κινδύνους, τα οφέλη, το κόστος και τις ενδεχόμενες, μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της διαδικασίας, τόσο στη φυσική όσο και στην ψυχολογική τους υγεία. Τελικά, στη λήψη της απόφασης για την έναρξη της θεραπείας, σημαντικό ρόλο θα πρέπει να έχει η συμβουλευτική του εξειδικευμένου γιατρού.
• Τη συμβουλευτική του εξειδικευμένου γιατρού: Ο εξειδικευμένος στην αναπαραγωγή γιατρός θα πρέπει να ενημερώσει τη γυναίκα σχετικά με τις ενδείξεις και τους ενδεχόμενους κινδύνους της κρυοσυντήρησης ωαρίων. Η ενημέρωση, η συμβουλευτική και η οργάνωση της θεραπείας θα βασιστεί στη γενική υγεία της γυναίκας, στην ηλικία της και στο απόθεμα των ωοθηκών της σε ωάρια (εκτιμάται με εξέταση αίματος και με την υπερηχογραφική εξέταση).
• Το νομικό πλαίσιο: Η κρυοσυντήρηση ωαρίων στην Ελλάδα και σύμφωνα με το ανανεωμένο νομοθετικό πλαίσιο, επιτρέπεται χωρίς περιορισμό χρόνου. Επιπλέον, δεν χρειάζεται πια και η σύμφωνη γνώμη/συναίνεση του συντρόφου/συζύγου. Η χρήση του γενετικού υλικού για την απόκτηση παιδιού με θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης, επιτρέπεται για τις γυναίκες, ως την ηλικία των 54 ετών. Το κόστος της διαδικασίας, των φαρμάκων και το ετήσιο κόστος φύλαξης των ωαρίων διαφοροποιείται ανάλογα με την κλινική και τη χώρα, ωστόσο είναι ένα κόστος που μπορούν οι περισσότερες γυναίκες να καλύψουν.

Η διαδικασία

Η διαδικασία κρυοσυντήρησης ωαρίων είναι απλή και περιλαμβάνει τα εξής βήματα:

• Φαρμακευτική αγωγή/ορμονική θεραπεία, με στόχο τη διέγερση των ωοθηκών και διάρκεια 8-12 ημερών
• Αναρρόφηση των ωοθυλακίων για συλλογή των ωαρίων με ελαφρά αναισθησία (μέθη)
• Κρυοσυντήρηση των ωαρίων στο εργαστήριο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία, σε υγρό άζωτο. Στην κρυοσυντήρηση, τα ωάρια μπορούν να διατηρηθούν για πολλά χρόνια, χωρίς να επηρεάζεται η ποιότητα τους από το χρόνο κρυοσυντήρησής τους.

Η εγκυμοσύνη μετά…

Όταν η γυναίκα που έχει κρυοσυντηρήσει τα ωάριά της αποφασίσει να μείνει έγκυος, η συμβουλευτική και οι αντίστοιχες αποφάσεις εξαρτώνται από τις πιθανότητες που έχει στη δεδομένη χρονική στιγμή για φυσική σύλληψη και από την παρουσία ή μη συντρόφου. Όταν χρειαστεί, τα κρυοσυντηρημένα ωάρια θα αποψυχθούν, θα γονιμοποιηθούν στο εργαστήριο εξωσωματικής γονιμοποίησης και θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη κύησης. Είναι δεδομένο ότι η καλή υγεία και η καλή φυσική κατάσταση της γυναίκας βελτιστοποιούν τα αποτελέσματα.

Τελικά, ενώ η κρυοσυντήρηση ωαρίων οπωσδήποτε αυξάνει τις πιθανότητες για τη γυναίκα να αποκτήσει παιδί σε μεγαλύτερη ηλικία, εντούτοις δεν πρέπει να αποτελεί λόγο καθυστέρησης και μετάθεσης της απόφασης για εγκυμοσύνη.

Η δυνατότητα κρυοσυντήρησης των ωαρίων και επομένως συντήρησης στον χρόνο της γονιμότητας είναι ένα θέμα που αφορά κάθε γυναίκα, είτε για την ίδια είτε για την κόρη της. Η υπεύθυνη ενημέρωση αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχία της διαδικασίας κρυοσυντήρησης ωαρίων και μπορεί να γίνει κατά βάση από τον εξειδικευμένο γιατρό στην ανθρώπινη αναπαραγωγή.

Επιπλέον πληροφορίες μπορούν επίσης οι γυναίκες να αντλήσουν από τον ιστότυπο της ESHRE (Εuropean Society of Human Reproduction and Embryology (www.eshre.eu/guidelines), του Fertility Europe (www.fertilityeurope.eu) και της Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Embryolab (www.embryolab.eu).

*Δρ Μαρίνα Δημητράκη, MD, MSc, MHA, PhD, EFOG-EBCOG, EFRM ESHRE/EBCOG, Γυναικολόγος Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Αναπληρώτρια Κλινική Διευθύντρια, Embryolab Fertility Clinic

ΔΗΜΗΤΡΑΚΗ ΜΑΡΙΝΑ (EMBRYOLAB)