Τι είναι ο φυσίατρος; Για ποιους λόγους πρέπει να τον επισκεφτείτε;

Του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D.

Ο Φυσίατρος είναι γιατρός εξειδικευμένος στην Φυσική Ιατρική και Αποκατάσταση

Η Φυσική Ιατρική και Αποκατάσταση (ΦΙΑπ) είναι η «Θεραπεία με χρήση φυσικών μέσων» (όπως το νερό η ζέστη, το κρύο ο ηλεκτρισμός) ήταν ο παλιός ορισμός.

Είναι μια κύρια και αυτόνομη Ιατρική ειδικότητα , που δημιουργήθηκε και άρχισε να αναπτύσσεται μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο λόγω των επιζώντων στρατιωτών με βαρειες αναπηρίες οι οποίοι έπρεπε να επανενταχτούν στην κοινωνία. Στην Αμερική αναπτύχθηκε ραγδαία μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ. Η ανάγκη ανάπτυξης και κατοχύρωσης της ειδικότητας αυτής προέκυψε μέσα από την εμπειρία της άσκησης της. Έτσι σήμερα το όνομα παρέμεινε και ασκείται στα περισσότερα κράτη του κόσμου όμως δεν είναι πια φυσικά τα μέσα αλλά σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία και εξελίσσεται μέσα από την Ιατρική έρευνα και την ανάπτυξη της τεχνολογίας.

Στην χώρα μας η επιστήμη αυτή αναπτύχθηκε καθυστερημένα.  Από το 1972 γίνεται μια συστηματική προσπάθεια για να μεταφερθεί η διεθνής εμπειρία και εξέλιξη και να εδραιωθεί έτσι στην θέση που της αρμόζει.

Φυσίατροι, σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Φυσικής Ιατρικής Αποκατάστασης ΕΕΦΙΑΠ, είναι Ιατροί που είναι ειδικευμένοι στη Φυσική Ιατρική και Αποκατάσταση, μια ανεξάρτητη ειδικότητα της Ιατρικής η οποία επικεντρώνεται κυρίως στην πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία των ασθενών που οι λειτουργικές τους ικανότητες, δηλαδή οι δυνατότητές τους να ανταποκριθούν στις καθημερινές τους ανάγκες, έχουν προσωρινά ή μόνιμα διαταραχθεί. Αυτή η δυσλειτουργία μπορεί να είναι αποτέλεσμα μυοσκελετικών, νευρομυϊκών, καρδιαγγειακών ή αναπνευστικών παθήσεων.

Οι παθήσεις που συνήθως θεραπεύονται από τη Φυσική Ιατρική και Αποκατάσταση περιλαμβάνουν:

Αθλητικές κακώσεις και μυοσκελετικές παθήσεις

Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις

Κακώσεις Σπονδυλικής Στήλης και Νωτιαίου Μυελού

Ακρωτηριασμοί των άκρων

χρόνιο πόνο 

αυχεναλγία

οσφυαλγία – ισχιαλγία

ινομυαλγία

περιαρθρίτιδα

οστεοαρθρίτιδα

παθήσεις των πετάλων των στροφέων του ώμου

τενοντίτιδα

επικονδυλίτιδα

Παιδιατρικές αναπηρίες

Σύνδρομα Χρόνιου Πόνου

Εμβιομηχανικές παρεκκλίσεις 

Επίσης ο φυσίατρος συμβάλει καθοριστικά στη λειτουργική αποκατάσταση ασθενών με:

αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

κρανιοεγκεφαλική κάκωση

παραπληγία, τετραπληγία

σκλήρυνση κατά πλάκας

εγκεφαλική παράλυση

οστεοπόρωση

σκολίωση, λόρδωση, κύφωση.

ρευματικές παθήσεις.

Οι διαφορές είναι συχνά σημαντικές. Οι «Ιατροί Αποκατάστασης» (Φυσίατροι) αναλαμβάνουν εκεί που οι άλλοι Ειδικοί Ιατροί «εγκαταλείπουν». Μετά από κάποια πάθηση ή ατύχημα, όταν οι Ιατροί άλλων ειδικοτήτων μπορούν πλέον να τους προσφέρουν λίγα οι ασθενείς προσβλέπουν στο Φυσίατρο και  την «Ομάδα Αποκατάστασης» να τους φροντίσει. Η επαναφορά της λειτουργικότητας που επιτυγχάνεται από τους Φυσιάτρους και την Ομάδα Αποκατάστασης έχει άμεση επίδραση στην ποιότητα ζωής του ασθενή. Ο Φυσίατρος παρεμβαίνει σε όλες τις φάσεις της θεραπευτικής αντιμετώπισης του ασθενή. Ξεκινά με τη θεραπεία της υποκειμένης ασθένειας, που ακολουθείται από σημαντική προσπάθεια μέσω και άλλων κατάλληλων θεραπευτικών παρεμβάσεων (όπως η θεραπευτική άσκηση) ώστε προοδευτικά να ανακτήσει ο ασθενής την βέλτιστη λειτουργικότητα. Τελικά, παρέχονται η απαραίτητη εκπαίδευση και οι θεραπευτικές οδηγίες για την πρόληψη υποτροπών. Οι ασθενείς αυτοί αντιπροσωπεύουν μερικές από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για θεραπεία στην Ιατρική Κοινότητα και οι Ιατροί που παρέχουν ολοκληρωμένα θεραπευτικά προγράμματα (Φυσίατροι) συμβάλλουν σημαντικά για την βέλτιστη ανάρρωσή τους.

Γιατί χρειάζεται

Καθώς

α) ο πληθυσμός γερνά,

β) οι άνθρωποι επιβιώνουν καταστάσεων που κάποτε ήταν θανατηφόρες και

γ) η ποιότητα ζωής εξελίσσεται σε σημαντικό θέμα,

η Φυσιατρική έρχεται σε πρώτο πλάνο.

Επικέντρωση της ειδικότητας είναι η ανάκτηση της λειτουργικότητας του ασθενούς.

Η ειδικότητα εξυπηρετεί όλες τις ηλικιακές ομάδες και θεραπεύει ένα μεγάλο εύρος παθήσεων .

Οι Φυσίατροι θεραπεύουν οξύ και χρόνιο πόνο και μυοσκελετικές διαταραχές. Επίσης θεραπεύουν μωρά με γεννητικές παραμορφώσεις, κάποιον που υπέστη τροχαίο ατύχημα ή έναν ηλικιωμένο με σπασμένο ισχίο, ανθρώπους με τραυματισμό νωτιαίου μυελού, εγκεφαλικά, ακρωτηριασμούς, σκλήρυνση κατά πλάκας, διαταραχές ούρησης , οστεοπόρωση και οστεοαρθρίτιδα. Αυτές οι παθήσεις απαιτούν χρόνια Αποκατάσταση.

Οι Φυσίατροι έχουν υψηλή ειδίκευση στην εκτέλεση της κλινικής εξέτασης του Μυοσκελετικού και του Νευρικού Συστήματος. Επιπλέον, είναι εκπαιδευμένοι στην συνταγογράφηση και την ακριβή μελέτη των εργαστηριακών εξετάσεων και των  απεικονιστικών (ακτινολογικών) μελετών για τη διάγνωση παθήσεων του μυοσκελετικού και του νευρικού συστήματος.

Η Ηλεκτρομυογραφική εξέταση (ΗΜΓ),  οι μελέτες της Ταχύτητας Αγωγής των Νεύρων (ΚΤΑ, ΑΤΑ) και τα σωματοαισθητικά προκλητά δυναμικά αποτελούν επιπλέον  ειδίκευση των Φυσιάτρων και είναι εξαιρετικά χρήσιμες συμπληρωματικές εξετάσεις για την διάγνωση σε πολλές νευρομυϊκές παθήσεις.

Οι Φυσίατροι, επιπλέον των θεραπευτικών μέσων (φάρμακα κλπ) που εφαρμόζουν στα πλαίσια συνηθισμένης άσκησης της ιατρικής πρακτικής, χρησιμοποιούν διάφορες θεραπευτικές τεχνικές αλλά και μηχανικά και φυσικά μέσα (όπως τη θεραπευτική άσκηση, τη θερμότητα, το νερό και τον ηλεκτρισμό). Ειδικά προγράμματα θεραπευτικής άσκησης αλλά και πιο παρεμβατικές τεχνικές όπως διηθήσεις μαλακών μορίων, ενδαρθρικές εγχύσεις φαρμάκων και άλλες προσαρμόζονται ώστε  να εξυπηρετήσουν εξατομικευμένα τις θεραπευτικές ανάγκες κάθε ασθενούς.

Η συνολική προσέγγιση στη θεραπεία περιλαμβάνει τη χρήση βοηθημάτων και τροποποιήσεων, όπως  βοηθημάτων βάδισης και μετακινήσεων, βοηθημάτων επικοινωνίας, ναρθήκων και προσθετικών μελών.

 Για τον Φυσίατρο, ο τελικός θεραπευτικός στόχος είναι η μεγιστοποίηση της  λειτουργικής ικανότητας του ασθενούς, ανεξάρτητα από την ηλικία ή το πρόβλημα.

Ένας ακόμα βασικός ρόλος του Φυσιάτρου είναι να  προΐσταται και να συντονίζει  την θεραπευτική ομάδα, που λέγεται «Ομάδα Αποκατάστασης». Αυτή περιλαμβάνει, φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, κλινικούς ψυχολόγους, νοσηλευτικό προσωπικό, κοινωνικούς λειτουργούς, προσθετίστες, ορθωτίστες και εμβιομηχανικούς, για ασθενείς που απαιτούν σύνθετες θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Η άσκηση της Ιατρικής από τους Φυσιάτρους γίνεται σε  όλα  τα  επίπεδα των υπαρχόντων Ιατρικών δομών. Σ’ αυτές περιλαμβάνονται τα Ιδιωτικά Ιατρεία, τα Εργαστήρια Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, τις Ελάχιστες Μονάδες Ιατρικής Αποκατάστασης, τα Κέντρα Αποκατάστασης – Αποθεραπείας Ανοικτής και Κλειστής Νοσηλείας και τα μεγάλα Νοσοκομεία (δημόσια και Ιδιωτικά).

Για να λάβει κάποιος/α Ιατρός τον τίτλο του Ειδικού στη Φυσική Ιατρική και Αποκατάσταση, μετά τη λήψη του πτυχίου Ιατρικής Σχολής, απαιτείται εκπαίδευση στην ειδικότητα διάρκειας πέντε (5) ετών (παθολογία (6 μήνες), νευρολογία (6 μήνες), ορθοπαιδική (6 μήνες) και φυσική ιατρική και αποκατάσταση 3,5 χρόνια)

Με ποιους άλλους συνεργάζεται ο Φυσίατρος

Ο Φυσίατρος-Ιατρός Αποκατάστασης προΐσταται μιας  ομάδας θεραπευτών όπου μετέχουν φυσιοθεραπευτές – κινησιοθεραπευτές – εργοθεραπευτές  – κλινικοί ψυχολόγοι – νοσηλευτές Αποκατάστασης – τεχνίτες κατασκευαστές ορθώσεων και προθέσεων κ.α.

Εκτός από αυτήν την βασική στελέχωση , σε παρά πολλές περιπτώσεις απαιτείται μια διαπανεπιστημονική συνεργασία με πολλές άλλες Ιατρικές ειδικότητες, όπως Νευροχειρουργική – Νευρολογική – Ορθοπαιδική – Παθολογική – Καρδιολογική – Ψυχιατρική – Ουρολογική και άλλες, ανάλογα με τα προβλήματα του ασθενούς.

Στην χώρα μας λειτουργούν ολοκληρωμένες μονάδες Αποκατάστασης, δημόσιες και ιδιωτικές, καθώς και ιδιωτικά ιατρεία Φυσιάτρων, που μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά έναν ασθενή με κινητικά και λειτουργικά προβλήματα.

ΠΗΓΗ