Χρόνια Μυελογενής Λευχαιμία

Η Χρόνια Μυελογενής Λευχαιμία (εν συντομία ΧΜΛ), είναι μία κακοήθης αιματολογική νόσος. Ανήκει στα μυελοϋπερπλαστικά νοσήματα και μάλιστα αποτελεί το πρώτο μυελοϋπερπλαστικό νόσημα που αιτιοπαθογενετικά συνδέθηκε με το χρωμόσωμα Philadelphia, μία καρυοτυπική ανωμαλία που οδηγεί στη δημιουργία ενός υβριδικού γονιδίου. Η συγκεκριμένη ανακάλυψη αποτέλεσε το σημείο κλειδί για τη θεραπεία της νόσου, όπως θα δούμε παρακάτω. Η εν λόγω βλάβη αφορά το αρχέγονο προγονικό κύτταρο και επομένως επηρεάζει όλες τις αιμοποιητικές σειρές.

Επίπτωση

Ετησίως η νόσος προσβάλλει 1-2 άτομα / 100.000 πληθυσμού, με μέση ηλικία διάγνωσης τα 65 έτη. Αφορά το 15% όλων των μορφών λευχαιμίας, με επίπτωση ελαφρώς μεγαλύτερη στους άρρενες.

Αιτιοπαθογένεια

Για ιστορικούς λόγους να αναφέρουμε πως το χρωμόσωμα Φιλαδέλφεια ανακαλύφθηκε το 1959 στις ΗΠΑ από δύο νέους ερευνητές και πήρε το όνομά του από την πόλη στην οποία διεξάγονταν οι έρευνες. Το 1973 διαπιστώθηκε πως τα χρωμοσώματα αντάλλασσαν μεταξύ τους γενετικό υλικό και συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε αντιμετάθεση τμήματος των χρωμοσωμάτων 9 και 22. Αυτή η συγκεκριμένη δομική χρωμοσωμική ανωμαλία προκαλεί τη δημιουργία του υβριδικού γονιδίου BCR/ABL, το οποίο παράγει την παθολογική πρωτεϊνη BCR/ABL με ιδιότητες τυροσινικής κινάσης, η οποία οδηγεί στην παραγωγή μεγάλου αριθμού κυττάρων του αίματος.

Συμπτώματα

Αρκετοί από τους ασθενείς δεν εμφανίζουν συμπτώματα κατά τη διάγνωση και η πάθηση μπορεί να ανιχνευθεί μετά από προληπτικό εργαστηριακό έλεγχο. Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι κόπωση, νυχτερινή εφίδρωση, κνησμός, απώλεια βάρους, ανορεξία, πυρετός, πόνος στα οστά και πόνος στο αριστερό πλάγιο της κοιλίας λόγω διόγκωσης του σπλήνα.

Κλινικά ευρήματα

Η νόσος χαρακτηρίζεται από τρεις φάσεις και η κάθε μία προσδιορίζει την επιθετικότητα της νόσου και εξαρτάται από την αναλογία των παθολογικών προς υγιών κυττάρων στον νοσούντα οργανισμό. Οι φάσεις αυτές είναι α) η χρόνια φάση, β) η επιταχυνόμενη φάση, γ) η βλαστική κρίση.

Εργαστηριακός έλεγχος

Ανευρίσκεται ιδιαίτερα αυξημένος αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων. Επίσης μπορεί να ανευρεθεί αναιμία ή θρομβοπενία (χαμηλός αριθμός αιμοπεταλίων), ή θρομβοκυττάρωση (αυξημένος αριθμός αιμοπεταλίων). Η διενέργεια μυελογράμματος, η ανεύρεση του χρωμοσώματος Φιλαδέλφεια μέσω καρυότυπου και η ανεύρεση του παθολογικού γονιδίου BCR/ABL μέσω μοριακών τεχνικών θα θέσουν τη διάγνωση της ΧΜΛ.

Θεραπεία

Η ανακάλυψη του χρωμοσώματος Φιλαδέλφεια, η ανίχνευση του γονιδίου BCR/ABL και η παραγωγή της παθολογικής πρωτεϊνης BCR/ABL που όπως προαναφέραμε λειτουργεί ως μια τυροσινική κινάση επέφερε επανάσταση στη θεραπεία της νόσου και εν τέλει στην πρόγνωσή της. Στο τέλος της δεκαετίας του ’90 σχεδιάστηκε το πρώτο στοχευμένο φάρμακο που ανήκει στους αναστολείς της τυροσινικής κινάσης και αποτέλεσε την πρώτη θεραπεία για νεοπλασματικό νόσημα, στηριγμένη σε γενετική βάση. Έκτοτε και έως σήμερα η Αιματολογία διαθέτει στη φαρέτρα της επιπλέον στοχευμένα γονιδιακά φάρμακα (νεότερης γενιάς) για την αντιμετώπιση της νόσου. Οι ασθενείς με ΧΜΛ υποβάλλονται σε τακτικό εργαστηριακό έλεγχο στο πλαίσιο της παρακολούθησης της ανταπόκρισης στη θεραπεία. Τα φάρμακα αυτά λαμβάνονται από το στόμα καθημερινά, ενώ υπάρχει πρόγραμμα διακοπής της θεραπείας στα 5 έτη, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια. Η θεραπεία της ΧΜΛ στοχεύει στην εξάλειψη της γενετικής βλάβης και επομένως στην ίαση.

Η χημειοθεραπεία θα χρειαστεί σε περίπτωση που η νόσος θα εξελιχθεί σε οξεία λευχαιμία, ένα μικρό ενδεχόμενο εάν η διάγνωση της νόσου τεθεί έγκαιρα, δοθεί η σωστή θεραπεία και ο ασθενής συμμορφώνεται με αυτή.

Η Αλλογενής Μεταμόσχευση είναι μια πολύ σπάνια επιλογή και συμβαίνει όταν ο ασθενής δεν ανταποκριθεί στη στοχευμένη θεραπεία ή η νόσος εξελιχθεί σε οξεία λευχαιμία.

Ειρήνη Καΐτσα, Αιματολόγος, Διευθύντρια Α’ Αιματολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Μαιευτική – Γυναικολογική & ΙΑΣΩ Γενική Κλινική